DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ DOKUMALARINDA TESPİT EDİLEN FİGÜRLÜ (HAYVAN/İNSAN) MOTİFLER ÜZERİNE BİR DENEME


Selçuk K., Yurttaş H.

Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, cilt.26, sa.45, ss.558-569, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Öz: Motifler toplumun kültürel yaşantısını, geçmişten günümüze taşıyan unsurlardır. Bu nedenle geçmiş, günümüz ve gelecek arasında bir köprü görevi üstlenmişlerdir. El sanatlarında yer alan motifler, insanın yaşadığı ortam ve şartlara bağlı olarak toplumun ifade etmek istediği duygu ve düşüncelerini aktaran sessiz anlatım biçimleridir. Özellikle halı ve düz dokumalarda kullanılan bazı motifler, dokuyucunun toplumun değer yargılarından dolayı ifade edemediği (sevgi, evlilik, çocuk isteme) duygularını dile getirmekte ve bu düşüncesini, dokumalarında kullandığı motifler vasıtasıyla yapmaktadır. Bu nedenle motifler toplumun aynası gibidir. Motifler, Orta Asya’dan Anadolu’ya göçlerle birlikte gelmiş ve günümüze kadar dokumalarda Türk kültürün bir parçası olarak kullanılmıştır. El sanatlarında kullanılan motifleri geometrik, bitkisel, figürlü (hayvan/insan), sembolik, tasvir ve yazı olarak gruplandırmak mümkündür. Bu çalışmada, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yapılan saha çalışması sonucunda tespit edilen dokumalarda yer alan motiflerin tasnifinin yapılması sonucunda görülen figürlü (hayvan/insan) motifler incelenmiştir. Bu dokumalarda akrep, ejder, yılan, kuş, koçboynuzu, kazayağı ve İnsan/elibelinde motiflerin kullanıldığı görülmüş, fotoğraf ve çizimleriyle desteklenerek ele alınmıştır.