Akademik Veri Yönetim Sistemi
Art and Interpretation, sa.46, ss.51-63, 2025 (Scopus)
Bu makalede İran’ın Razavi Horasan eyaletinin yönetim merkezinde yer alan Selçuklu dönemi eserlerinden Türbet Cam Cuma camisinin tanıtımı yapılmakta, yapım ve tezyin özellikleri ele alınmaktadır.
Türbet Cam ( تبرت ماج / Torbat Jam) İran’ın kuzey doğusunda Razavi Horasan eyaletinde bir
şehirdir ve bu eyaletin yönetim merkezidir. Afganistan sınırına 50 km mesafede bulunan şehir yaklaşık 84 bin nüfusa sahiptir. Halkının çoğu sünni olan şehir oldukça şirin, sakin ve huzurlu bir yerdir. Tanıtımı yapılacak olan Cuma Camii de işte bu şehrin belki tek tarihi yapısı olan ve aynı zamanda hâlâ aktif olarak kullanılan bir külliyedir. Bu eser ilk defa Selçuklular döneminde yapılmış daha sonra Safeviler tarafından bazı ilavelerle bu günkü halini almıştır. Halk tarafından sevilen bir şahıs olan Şeyh Ahmed Cam (441/536) ölünce ona yapılan türbenin etrafında cami inşa edilmiştir. Türbe etrafına yapılan bu ilk cami Kirmani cami olarak bilinmektedir. Cami, mimarisi bakımından ayırt edici özelliklere sahiptir. Günümüz İran’ın, dönemine damgasını vuran altı önemli tarihi külliyeden birisidir. Cami tamamen tuğla malzemesi ile yapılmış, yapıda tuğla ve alçı süsleme kullanılmıştır.
In this article, the introduction and construction and decoration features of the Türbet Cam Cuma mosque, a work of the Seljuk period, which is the administrative center of Iran's Razavi Khorasan province,
will be discussed. Turbet Jam ( تبرت ماج / Torbat Jam) is a city in the Razavi Khorasan province
in northeastern Iran and is the administrative center of this province. The city, located 50 km from the Afghanistan border, has a population of approximately 84 thousand. The city, where most of the people are Sunni, is a very cute, quiet and peaceful place. The Cuma Mosque, which will be introduced, is perhaps the only historical structure of this city and is also a complex that is still actively used. This work was first made during the Seljuk period, and later took its current form with some additions by the Safavids. When Sheikh Ahmed Cam (440/1-536), a person loved by the public, died, a mosque was built around his tomb. This first mosque built around the tomb is known as Kirmani mosque. The mosque is one of the six important historical complexes of today's Iran, which left its mark on the period with distinctive features in terms of architecture and architectural science. The mosque was built entirely with brick material, so brick and plaster decoration was used in the structure.