Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Dünyasında Güncel Sorunlar ve Türk Devletleri Teşkilatı, Doç. Dr. Mehmet Emin Erendor, Editör, Nobel Yayınevi, Ankara, ss.57-69, 2023
2 Ocak 2022’de, LPG fiyatlarındaki artışın protestolara neden olmasının ötesinde polisle çatışmaya, kamu binalarına saldırmaya, şiddet eylemlerine dönmesi tüm dünyanın dikkatinin Kazakistan’a çevrilmesine neden oldu. Büyük endüstri, petrol işleme tesisleri ve geniş işçi kesimlerinin olduğu Batı Kazakistan'ın Mangistau eyaletinin Janaözen kentinde başlayan protestolar, hükümete duyulan memnuniyetsizlikten ve ekonomik sıkıntılardan ötürü Kazakistan’ın diğer şehirlerine, özellikle en büyük şehirlerinden olan Almatı’ya sıçraması ülke yöneticilerini öncelikle zamları geri almaya sevk etti. Sonrasında hükümetin istifası dahi yaşanan olayları durdurmaya yetmeyince Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev çözümü olağanüstü hal ilan etmekte buldu. Olağanüstü hal ilanı da olayları durdurmak için yeterli olmayınca Cumhurbaşkanı Tokayev Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden (KGAÖ) yardım istedi. Tam bu noktada, Batı dünyası – özellikle ABD - ile Çin, Rusya’nın Kazakistan’da meşru bir çağrıya dayanarak askeri varlık göstermesinden son derece rahatsız oldular. AB ve ABD yöneticileri açısından Moskova’nın Kazakistan üzerinde etkisini bu denli arttırmasına vesile olacak KGAÖ’den yardım çağrısı başlı başına üzerinde durulması gereken hassas bir konudur. Çinli yetkililer ise ülkedeki büyük ekonomik yatırımlarına ek olarak "Bir Yol, Bir Kuşak" projesinde hayati bir rol biçtikleri Kazakistan için Rus etkisine bu denli açık hale gelmesinden endişe duymaktadırlar. Bu çalışmada ilk olarak Kazakistan ile alakalı genel bir giriş yapılarak ülkenin ulus-devlet olarak inşa edilmesinde son derece etkili olan ülke elitlerinin durumu incelenecektir. İkinci olarak, protestolara giden yolda nelerin etkili olduğu tartışılacak ve olayların değerlendirilmesi yapılacaktır. Üçüncü olarak, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü üzerinden Rusya’nın ülke üzerinde nüfuzunu artırması ve bunun büyük güçler açısından ne anlama geldiği tartışılacaktır. Son olarak da protestoların sonuçları değerlendirilerek Türk Dünyası’nın bu yeni denklemde yeri Türk Devletleri Teşkilatı bağlamında ortaya koyulmaya çalışılacaktır.