BÜROKRATİK RASYONALİTENİN SINIRLARI?: KAMU YÖNETİMİNDE SINIRLI RASYONALİTE TARTIŞMALARINA ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

11TH INTERNATIONAL ARTEMİS SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, 27 - 28 Şubat 2025, ss.427-433, (Tam Metin Bildiri)

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Doi Numarası: 10.30546/19023.978-9952-8553-1-9-.2025.9087
Sayfa Sayıları: ss.427-433
Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Verimliliğe, öngörülebilirliğe ve kural temelli süreçlere öncelik veren bürokratik rasyonalite kavramı uzun süredir kamu yönetiminin temel ilkelerinden biri olmuştur. Ancak çağdaş eleştirmenler, bürokratik rasyonalitenin doğasında var olan “sınırlamalar” nedeniyle çoğu zaman kuramsal idealin gerisinde kaldığını savunmaktadır. Bu çalışma, idari karar alma süreçlerini şekillendiren yapısal ve bilişsel kısıtlamaları ön plana çıkararak kamu yönetimi literatüründeki “sınırlı rasyonalite” tartışmalarını eleştirel bir bakış açısıyla incelemektedir. Sınırlı bürokratik rasyonalitenin genellikle farklı güç yapıları, kurumsal yapı ve rekabet halindeki siyasi çıkarlar gibi sistemik faktörleri göz ardı ettiğini, bürokratların stratejik niyetliliğini aşırı vurguladığını, onların bireysel çıkarlarını ihmal ettiğini ve karar alma süreçlerini aşırı derecede basitleştirdiğini savunmaktadır. Teorik bir eleştiri yöneltilen çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Pierre Bourdieu’nün sosyolojik teorisinden yola çıkan çalışma, bürokratik nomos, bürokratik ethos ve bürokratik habitus kavramlarını içeren alternatif bir çerçeve önermektedir. Bunu yaparken, kamu yönetiminde karar alma süreçlerinin ve bürokratik eylemin doğasını daha iyi anlamak için daha bütüncül bir yaklaşım çağrısında bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kamu yönetimi, sınırlı bürokratik rasyonalite, bürokratik nomos, bürokratik ethos, bürokratik habitus.

The concept of bureaucratic rationality has long been one of the foundational principles of public administration, emphasizing efficiency, predictability, and rule-based processes. However, contemporary critics argue that bureaucratic rationality often falls short of its theoretical ideal due to inherent “limitations.” This study critically analyses the debate on ‘bounded rationality’ in the public administration literature by foregrounding the structural and cognitive constraints that shape administrative decision-making processes. It argues that the bounded bureaucratic rationality approach often overlooks systemic factors such as power structures, institutional frameworks, and competing political interests, overemphasizes the strategic intentionality of bureaucrats, neglects their individual interests, and excessively simplifies decision-making processes. In this study, which is a theoretical criticism, literature review method is used. Drawing on Pierre Bourdieu’s sociological theory, the study proposes an alternative framework that incorporates the concepts of bureaucratic nomos, bureaucratic ethos, and bureaucratic habitus as a counterpoint to this approach. In doing so, it calls for a more holistic approach to better understand the nature of decision-making processes and bureaucratic action in public administration.

Keywords: Public administration, bounded bureaucratic rationality, bureaucratic nomos, bureaucratic ethos, bureaucratic habitus.