DİNİN BİLİMSEL YORUMU BAĞLAMINDA DR. MİLASLI İSMAİL HAKKI’NIN ÇABASI

Fırat Üniversitesi Din ve Medeniyet Sempozyumu I, Elazığ, Türkiye, 7 Ekim - 09 Kasım 2021, cilt.3, ss.129-147

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Cilt numarası: 3
Basıldığı Şehir: Elazığ
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.129-147
Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Uluslararası Din ve Medeniyet-I Sempozyumu 65 _________________________________________________________________________________ DİNİN BİLİMSEL YORUMU BAĞLAMINDA DR. MİLASLI İSMAİL HAKKI'NIN ÇABASI Prof. Dr. Resul ÖZTÜRK Atatürk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi resulozturk65@hotmail.com Dr. Milaslı İsmail Hakkı, Muğla’nın Milas İlçesi’nde 1870 yılında dünyaya gelmiştir. İlkokul, ortaokul ve liseyi Milas, Aydın ve İzmir’de tamamlamış ve Mektebi Tıbbiye-i Mülkiyesini (İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi) 1888’de bitirerek tıp doktoru olmuştur. Çeşitli yerlerde Belediye ve Hükümet Tabiplikleri yaptıktan sonra “Sıhhiye Müdüriyet-i Umumiyesi Müfettiş-i Umumisi” görevine atanmıştır. Beyrut Sıhhiye Müfettişliği, Sıhhiye Müdüriyet-i Umumiyesi Müfettişliği, Hıfzıssıhha Genel Müdürlüğü ve 2. Ordu Sıhhiye Müfettişliği görevleri de yapan Doktor Milaslı İsmail Hakkı, 02.11.1920-02.09.1926 tarihleri arasında Teftiş Kurulu Başkanlığı yapmıştır. 1929 yılında Bitlis Sıhhiye Müdürü iken emekli olmuştur. Emekli olduktan sonra da eser yazmaya devam etmiş ve 1938 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Milaslı İsmail Hakkı, kurtuluş savaşında da aktif görevler üstlenmiştir. Mayıs 1919’da Sultanahmet Meydanında düzenlenen meşhur mitingde işgale karşı çıkan bir konuşma yapmıştır. Döneminde gerek alfabe tartışmaları kapsamında gerekse dinî hususlarda isminden sıkça söz ettirmiş, Manastırlı İsmail Hakkı, Babanzâde Ahmed Nâim ve Ömer Ferit Kam gibi dönemin İslamcı düşünürleriyle fikir birlikteliği içerisinde bulunmuştur. Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlürreşad’da din ve ilimle ilgili çeşitli yazılar yazmıştır. Milaslı İsmail Hakkı, 28 kişiden oluşan ve 1920’de kurulan Hilâl-i Ahdar’ın (Yeşil Hilâl) bugünkü adıyla Yeşilay Cemiyetinin kurucuları arasında yer almıştır. Düzenli bir medrese eğitimi alıp almadığına ilişkin kesin bir bilgimiz olmasa da Arapçayı iyi derecede bildiği yazdığı kitaplardan ve risalelerinden anlaşılmaktadır. Milaslı İsmail Hakkı, her ne kadar bir tıp doktoru olsa da İslami ilimlerin akait, tefsir ve İslam hukuku gibi alanlarda çeşitli yazılar yazmış ve eserler vermiştir. Onun başlıca eserleri şunlardır: Namazın Tıbben Faydası, İstanbul: Tahir Bey Matbaası, 1898, 24 s.; Hakîkat-i İslam, Hilâl Matbaası, İstanbul 1341-1343, 224 s.; Dîn-i İslam ve Ulûm ve Fünûn, Dersaadet, Numuneyi Tıbaat, 1909, 334 s.; Kur’ân Tercüme Edilebilir Mi? Ve Yeni Vadide Fatiha Tercüme ve Tefsiri, İstanbul: Hilal Matbaası, 1342, 15 s.; Dinimizi Bilelim ve Bildirelim, Yeni Cezaevi Basımevi, Ankara 1947, 47 s.; İslam Dininde Etlerin Tezkiyesi, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1933, 31 s.; Kur’ân’ın Mucizeleri ve Din ve Sağlık ___________________________________________________________________________________ 66 Müteşâbih Ayetlerin Tefsirleri, Türkiye Matbaası, İstanbul 1935, 165 s.; Kadir Gecesinin Doğru Mânâsı Nedir ve Asıl Sevabı Nereden Geliyor?, Reklam Basımevi, İstanbul 1936, 15 s.; İçki Beliyyesi ve Kurtulmanın Çareleri, Dersaâdet: Hilal Matbaası 1333, 84s.; Yeni Yazı ve Elifbâsı, A. Asaduryan Matbaası, İstanbul 1327; Yeni Harflerle Elifba, Matbaa-i Hayriye, İstanbul 1333; Tamim-i Maarif ve Islah-ı Hurûf, A. Asaduryan Matbaası, İstanbul 1324. Milaslı İsmail Hakkı’nın ayrıca Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlürreşâd dergilerinde yayınlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Eserlerinden de anlaşılacağı üzere Dr. Milaslı İsmail Hakkı genel anlamda İslam'ın emir ve yasaklarını bir tabip gözüyle incelemiştir. Onun özellikle Dîn-i İslam ve Ulûm ve Fünûn adlı eserindeki tespitleri kayda değerdir. Hıfzıssıhhanın önemi, ibadetlerin sağlık açısından faydaları ve hikmetleri, haram yiyecek ve içeceklerin sağlığa zararları, temizlik ve İslam’ın temizliğe verdiği önem, konutların sağlığa uygun olup olmaması gibi oldukça farklı konularda değerli tespitlerde bulunmuştur.