Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Hakimiyetinde Erzurum ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu, Erzurum, Türkiye, 29 Haziran 2021
İşlevini Arayan Bir Yerleşke:
Firdevsoğlu (Topçu) Kışlası ve Yeniden Kullanım Olasılıkları
Anadolu’yu
kuzeyindeki ve doğusundaki bölgelere bağlayan önemli aksların güzergâhında yer
alan Erzurum, bu coğrafi özelliği dolayısıyla birçok karşılaşmaya sahne olmuştur.
Bu karşılaşmalar, ticaret ve göç gibi barışçıl olabildikleri gibi kimi zaman
savaşlara da neden olmuşlardır. Tarih boyunca “serhat şehri” ve “kale şehri”
olarak nitelendirilen kentte, bu savaşların ve savaş tehditlerinin sonucu
olarak birçok askeri yapı inşa edilmiştir. Ancak savaş teknolojilerindeki
değişimler sonucunda bu yapıların önemli bir kısmı zamanla işlevsiz kalmış,
bazıları yok olup giderken bazılarıysa yeni işlevler üstlenmişlerdir.
Erzurum
şehir merkezinin kuzeydoğu bölümünde konumlanan ve 1875 yılında inşası
tamamlanan Firdevsoğlu Kışlası, nitelikli mimari yapıları ile kentin savunma
ihtiyacına yaklaşık bir asır boyunca hizmet eden önemli bir yerleşkedir. 1983
yılında Erzurum Belediyesi’ne devredilen kışlaya, günümüzde özgün işlevi ve mimari
karakteriyle çelişen işlevler yüklenmiş durumdadır. Yapı grubu tescilli
olmasına rağmen birçok olumsuz müdahale görmüş, gereksinim duyduğu restorasyon
ve bakım faaliyetlerinden mahrum kalmıştır.
Çalışma
kapsamında kışlanın detaylı incelemesi yapılarak tarihi süreci özetlenmiş,
bugünkü sorunlarına dikkat çekilmiş ve kamusal yaşama sunabileceği
potansiyeller ön plana çıkartılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak; kışla için
kültürel, sanatsal, eğitsel ve ticari donatılarla desteklenen kamusal odaklı
kullanım çerçevesinde bir dönüşüm projesi önerisi geliştirilmiştir. Yerleşkenin
çağdaş ve kamusal nitelikteki kullanımlara kavuşturulması ve yapı grubunun
özgün mimari karakterinin korunması ile Firdevsoğlu Kışlası’nın kentsel ve
toplumsal hafızanın canlı tutulması açısından Erzurum’un önemli odaklarından
birisi olabileceği düşünülmektedir.
Anahtar
Sözcükler: Askeri Mimari, Koruma, Yeniden İşlevlendirme,
Firdevsoğlu Kışlası.
Yazarlar:
1
– Arş. Gör. Tuncer Çağrı Çakmur: Atatürk
Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü. E-mail:
cagricakmur@gmail.com Tel: 0537 513 6426.
2
– Dr. Öğr. Üyesi Halil İbrahim Alpaslan: Dokuz
Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü. E-mail:
ibrahim.alpaslan@deu.edu.tr Tel: 0536 953 9393.