Tavşanlarda Stres ve Stres Yönetimi

Sünbül S. S., Eroğlu M. S., Eren E., Aydın Ö.

Laboratuvar Hayvanları Bilimi ve Uygulamaları Dergisi, cilt.3, sa.2, ss.51-54, 2023 (Hakemli Dergi)

Özet

Tavşanlar strese duyarlı hayvanlardandır. Genel olarak ısı stresine duyarlılardır, sosyal stres ve günlük aktivitelerini gerçekleştirememe temel stres faktörlerindendir. Bu stresörler tavşanların beslenme başta olmak üzere üreme ve büyüme gibi fonksiyonlarını da etkilemektedir. İnsanlarla temas, tavşanlarda streste büyük rol oynamaktadır. Yavruluktan itibaren insanlarla temasta olan tavşanlarda stres belirtileri daha az görülmektedir. Çoklu kafes ortamı tavşanları olumsuz yönde etkilemektedir. Isırma, kemirme gibi günlük davranışlarını sergileyemeyecekleri kadar dar alanlar onları strese sokmaktadır. Tavşanları stresörlerden uzak tutarak veya bu stres faktörlerini minimuma indirerek onlarla temas daha da kolaylaşabilmektedir. Üretim için tutulan tavşanlarda sosyal izolasyon olmadığı için stresörler olumsuz etki göstermektedir. Stres tavşanlarda birbirini tekrar eden davranışlar, tepkisizlik, aşırı korku ve birbirileri arasında saldırganlık gibi davranışlar sergiledikleri belirlenmiştir. Stresli tavşanlarda kalp atışında hızlanma ve vücut sıcaklığında artış görülmektedir. Bu tip durumların laboratuvar tavşanlarında görülmesi araştırmacılar için yanlış deneysel sonuçların oluşmasına neden olabilmektedir. Üretim için tutulan hayvanlarda hem çevresel zorluklar hem de sosyal izolasyon, hayvanların korku ve kaygı düzeylerini olumsuz etkileyebilecek stres etkenleri olarak kabul edilmektedir. Yeni doğan tavşanların yaşamlarının ilk günlerinde insanlarla teması ile alışma ve öğrenme süreci sayesinde genel duygusal korkuları azalabilir. Bu derleme ile hem evcil hem de laboratuvar ortamında beslenen tavşanların stresörleri ve bu stres faktörlerini en aza indirgeme yöntemlerini göstermek amaçlanmıştır.

Rabbits are one of the most stress-sensitive animals. In generally, heat stress, social stress, and inability to perform their daily activities are the main stress factors. These stressors also affect the functions of rabbits, such as feeding, reproduction, and growth. Contact with humans plays a significant role in causing stress in rabbits. Stress symptoms are less common in rabbits who have been in contact with humans since infancy. Multiple cage environments negatively affect rabbits. Spaces that are too narrow for them to exhibit their daily behaviors, such as biting and gnawing, stress them out. By keeping rabbits away from stressors or minimizing these stress factors, contact with them can be made more accessible. Since there is no social isolation in rabbits kept for breeding, stressors have a negative effect. It has been determined that rabbits exhibit behaviors such as repetitive behaviors, unresponsiveness, extreme fear, and aggression toward each other in cases of stress. Stressed rabbits have an accelerated heart rate and an increase in body temperature. Such situations in laboratory rabbits may cause false experimental results for researchers. Environmental difficulties and social isolation are recognized as stress factors that can negatively affect the fear and anxiety levels of animals kept for production. In the first days of a newborn rabbit’s life, their general emotional fear can be reduced, thanks to contact with people and the process of getting used to learning. The purpose of this review is to show the stressors of rabbits fed in domestic and laboratory environments as well as methods to reduce these stress factors.