Toplumsal Cinsiyet ve İslam Düşüncesinde Kadın


Palabıyık M. H.

Atatürk Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi-ATAKAD, cilt.1, sa.2, ss.81-99, 2019 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu çalışma feminist araştırmacıların en temel sorularından birini, İslam düşüncesi açısından ele almayı hedeflemektedir: “Erkekler ve kadınlar arasındaki farklılıkları belirleyen, onların doğal özellikleri midir yoksa içinde yaşadıkları toplum mu?” Bu soru aynı şekilde ve hatta aynı ifadeler kullanılarak, “Erkekler ve kadınlar arasındaki farklılıkları belirleyen “din” midir yoksa içinde yaşadıkları toplumun dini paradigmaları mıdır?” biçiminde de sorulabilir. Buna ayrıca, kadınlık ve erkeklik açısından doğallığın ne olduğu ve neyin, nasıl tespit edileceğinin de cevaplanması gereken sorular olduğunu katmamız gerekmektedir. Diğer yandan problemin haklar, insan hakları, adalet ve eşitlik açılarından ele alınma imkânı da meselenin diğer yanıdır.

Bu soruların bazı cevaplarıni toplumsal yapı ve dini geleneğimiz açısından değerlendirirken, hiçbir müminin, geleneği savunmak adına Kur’an’ı veya Allah Resulü’nün sünnetini görmezden gelme hakkının olmadığını düşünmekteyiz. Bu yüzden Kur’an ve hadislere, her dönemde ve her yerde, Kur’an’ın kendi ilke ve prensiplerinin göz önüne alınarak yaklaşılması; tarihî bağlamı ve metin bütünselliği, tutarlı bir anlama yöntemiyle, yeniden ve defaatle elden geçirilerek yorumlanıp çağa taşınması ve problemlerin çözümünde onlara öncelik verilmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü Allah ve Resulü’nün, nasıl bir toplum, nasıl bir kadın ve erkek modeli istediklerini ortaya koydukları açıktır. Bu modeli tespit ederek çağımıza taşımak da -ulemanın kendi dönemleri için yaptığı gibi- çağdaş bilim adamlarının işi ve görevidir. Çünkü burada yaşanan problemler doğrudan bizden kaynaklanmaktadır.

Diğer açıdan Kur’an’ın ve Resulullah’ın dönemlerinde bulunmayan bir problemin, onlarda aranması ve istenenin/beklenenin onlara söyletilmesinin problemli olduğu da göz ardı edilmemelidir. Çünkü bazı hususlar modern dünyanın problemidir; ama sanki geçmişte de aynı problem varmış gibi düşünülmektedir ve bu bir anakronizmdir. Bu tür hususlarda öne sürülenler kabul edilebilir/kabul edilse de, diğer yandan bizlerin, müminler olarak bu problemlerle karşı karşıya kaldığımız ve bunları da kaçmadan çözmek durumunda olduğumuz bir vakıadır. Bu problemi veya benzerlerini insan hakları veya kadın hakları üzerinden hareketle de çözebiliriz. Burada da ölçümüz, kanaatimce Kur’an ve sünnet’in ruhuna, ilke ve prensiplerine ters düşmeden çözüm üretilmesidir.

This paper asks whether the differences between men and women are their natural characteristics or these differences are because of the society they live in, which is one of the most frequently asked questions by feminist researchers. We would like to rephrase the same question using the same wording and ask whether the differences between men and women are created by religion or they are different because of the religious paradigms. In addition to this, we need to ask whether manhood and womanhood are innate and natural and how/what they are determined. on the other side, human rights, justice and equality are the other matters of these questions.

We are of the opinion that no one reserves the right to ignore Koran or the traditions of the Messenger of Allah while seeking answers to these questions within the context of our social structure and religious traditions. Therefore, we think that Koran and hadiths are to be approached holistically with Koran’s own principles in a historical context and to be interpreted in tune with the times in order to solve the problems because it is clear what type of a society and models of men and women Allah and his messenger would like to see. Identifying this model and keeping it up with times is the contemporary scholars just like the ulama did in their time. Thus, these current problems are directly because of us.

Apart from that, a problem not existing in times of Koran and the messenger of Allah shouldn’t be addressed through them and doing is seems to be problematic as certain problems are modern world problems and are thought as if they existed then, which is anachronism. Although the arguments put forward to these issues are/may be acceptable, it is fact that we, as Muslims, face these issues and need to find a solution without ignoring them. We can also seek solutions to these problems through human and women rights. In my humble opinion, we need to base our solutions on the disciplines of Koran and the spirit of traditions.