Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Uluslararası Dicle Bilimsel Araştırmalar ve İnovasyon Kongresi, Diyarbakır, Türkiye, 29 Temmuz - 30 Ağustos 2025, ss.72-78, (Tam Metin Bildiri)
Mikroplastikler, plastik kullanımının artmasıyla ortaya çıkan önemli çevresel kirleticilerdir ve 1950’lerden itibaren yaygınlaşarak küresel bir çevre sorunu haline gelmiştir. Denizler, kara ekosistemleri, tatlı su kaynakları, topraklar, buzullar ve hatta insan organizmasında dahi mikroplastiklere rastlanmıştır. Mikroplastikler, 5 milimetreden küçük sentetik polimer parçacıklarıdır ve primer (doğrudan ürünlere eklenen) ile sekonder (plastik atıkların çevresel faktörlerle parçalanması sonucu oluşan) olarak ikiye ayrılır. Mikroplastikler sadece sucul ortamlarda değil, karasal ekosistemlerde de yaygın bulunmakta ve bitkiler üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Özellikle buğday, pirinç ve mısır gibi temel tarım ürünlerinin fotosentezini %4 ila %14 oranında azaltabildiği ve bunun da verim kaybına yol açtığı belirtilmektedir. Fotosentezdeki azalma, bitkisel üretimi düşürerek gıda açığı ve ekonomik sorunlara neden olabilir. Mikroplastikler, iklim değişikliğiyle mücadelede bitkilerin karşılaştığı stresleri artırarak biyokimyasal ve fizyolojik problemlere yol açar. Toprak ekosistemine mikroplastikler, arıtma çamuru, gübreler, plastik malç filmleri ve atmosferik birikim yoluyla karışır. Büyük mikroplastikler kök yüzeyine yapışarak su ve besin alımını engeller, bu da bitki büyümesini olumsuz etkiler. Daha küçük nanoplastikler ise bitki dokularına geçebilir ve iletim dokuları üzerinden gövde ve yapraklara taşınabilir. Bu süreçler, bitkilerin morfolojik ve fizyolojik fonksiyonlarını olumsuz etkileyerek tarımsal verimlilikte düşüşe yol açar.