Akademik Veri Yönetim Sistemi
26. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Mersin, Türkiye, 19 - 22 Ekim 2022
Ayasofya, Trabzon Eski Kent
surlarının 1,8 Km batısında ve Karadeniz sahilinden yaklaşık olarak 100 m. içeride
Fatih mahallesinde bulmaktadır. Yapı İstanbul’un Latinler tarafından işgal
edilmesi sonucu Trabzon’ a gelen ve 1204 yılında Trabzon İmparatorluğunu kuran
Komnenos Ailesinden I. Manuel (1238-1263) tarafından 1250-1260 yılları arasında
bir manastır kilisesi olarak yaptırılmıştır.
Öncelikle Hıristiyan ritüellerine
mekân olmak üzere inşa edilen kiliselerin bu temel misyonları dışında ideoloji,
kültür ve siyasi duruşların mesajlarını da vermeleri Ortodoks dünyasında
olağandır. Trabzon Ayasofya’sının banisi İmparator I. Manuel Komnenos bu yapıyı
inşa ettirirken tanrıya bağlılığını, inancını, erdemlerini ve tanrıyı yüceltmek
için maddi kaynaklarını ne denli adayabildiğini göstermiştir.
Yapının üzerine inşa edildiği,
doğuda yarım daire şekilde kıvrılan dikdörtgen formlu, platform içerisine kuzey
tarafta on, güneyde sekiz olmak üzere toplam 18 mezar nişi açılmıştır. Kuzeyde bulunanlar günümüzde toprak altında
kalmış, güneybatıda bulunanlardan ikisine merdivenle inilerek ulaşılmaktadır.
Bunlardan doğuda bulunanının yüzeyinde ise 15. yüzyıla ait freskolar
bulunmaktadır.
Bu çalışmada duvar resimleri
bulunan mezar nişi başta olmak üzere, yapının üzerinde yükseldiği platformda
bulunan mezar nişleri incelenecektir. Bu doğrultuda Ayasofya’nın bir diğer
işlevine; İmparatorluğun mezar şapeli olarak da tasarlanan, bir ölü gömme yeri
olduğuna dikkat çekilecektir.