Akademik Veri Yönetim Sistemi
5th International Open & Distance Learning Conference, Eskişehir, Türkiye, 28 Ekim - 30 Aralık 2022, ss.1280-1281
Amaç: Eğitsel video tasarımında son yıllarda üzerinde sıklıkla durulan konulardan birisi videolardaki öğreticinin varlığının ve niteliğinin nasıl olması gerektiğidir. Yapılan çalışmaların bir kısmı öğreticinin görüntüsüne yönelik pozitif bulgular sunarken, bazıları öğreticinin görüntüsünün öğrenme çıktılarını etkilemediğini hatta olumsuz etkilediğini belirtmiştir. Bu durumda öğreticinin görüntüsünü içeren videoların etkinliğinin bağlama göre değişebileceği sonucu yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı öğreticinin görüntüsünü içeren eğitsel videoları demografik bileşenler açısından irdelemektir. Araştırma sonuçlarının öğreticinin görüntüsünü içeren eğitsel videoların tasarımına ve çevrimiçi öğretime yönelik çeşitli ipuçları içerebileceği düşünülmektedir.
Yöntem: Araştırmada sistematik tarama yöntemi kullanılmıştır. Web of Science ve EBSCO dijital veri-tabanları kullanılarak Mart 2022 de bir arama yapılmıştır. Arama ifadesinde ("instructor* face" OR "instructor* gaze" OR "instructor* head" OR "instructor* presence" OR "video modeling" OR "face in video" OR "social cue") AND ("video") anahtar kelime kombinasyonu kullanılmıştır. Arama sonucunda toplam 5768 kayda ulaşılmıştır. Tekrar eden 2974 listeden çıkarılmıştır. Kalan 2794 çalışma yıl (2015-2022), dil (İngilizce), kaynak (makale) ve makale seçim kriterleri (öğreticinin görüntüsünü içerme ve eğitsel bir amaç gütme) bağlamında incelenmiştir. Makale başlığı ve özet taraması sonucunda 45 çalışmanın tam metin olarak incelenmesine karar verilmiştir. Bu çalışmalardan 9’u nitelik kriterlerine uymadığı için çalışma kapsamından çıkarılmıştır, dolayısıyla toplam 36 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Makalelerin özellikle metot bölümleri incelenerek, videoların öğrenme açısından etkisini değiştirebilecek demografik bileşenler çıkarılmıştır. Tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerle veriler analiz edilmiştir.
Bulgular: Araştırma sonuçları öğrenen özellikleri ve video özellikleri olmak üzere iki başlık altında ele alınmıştır. Öğrenen özellikleri açısından bakıldığında katılımcıların %55’inin lisans öğrencilerinden oluştuğu, %44’ünün konuya yönelik ön-bilgisinin olmadığı ve %91’inin öğrenme sitilinin raporlanmadığı görülmüştür. Diğer taraftan, videoların demografik özellikleri ise video uzunluğu, videoda anlatılan bilginin türü, video stili ve sözel olmayan ipuçlarının kullanım durumu başlıklarında değerlendirilmiştir. Video uzunluğu açısından videoların %42’sinin 5 ile 10 ve %27’sinin 10 ile 15 dakika aralığında olduğu anlaşılmıştır. Bilgi türü açısından genellikle açıklayıcı bilgiye (%58) odaklanıldığı, videoların %28’inde ise yöntemsel bilinin ele alındığı tespit edilmiştir. Video sitilleri görüntü-üstüne görüntü (%51), ders videosu (%27), seslendirme (%17) ve gösterim videoları (%5) şeklinde gruplandırılmıştır. Görüntü üstüne görüntü videoları hazırlanırken genellikle öğreticinin görüntüsünün ders sunumları ile birleştirildiği, ders videolarında ise genellikle geleneksel tahta karşısında ders anlatımının yapıldığı belirlenmiştir. Ayrıca öğreticinin görüntüsü ile birlikte farklı türden sözel olmayan ipuçlarının kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bu ipuçları arasında en fazla göz hareketlerinin olduğu (%56), bunu jest/mimikler (%28) ve yüz ifadelerinin (%18) takip ettiği anlaşılmıştır.
Özgünlük: Araştırma amacı doğrultusunda 2015 ile 2022 yılları arasında yayımlanmış 36 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Bu çalışmaların sonuçları incelendiğinde genellikle birbiriyle çelişen bulguların yer alığı görülmüştür. Bu tutarsızlığın nedenleri arasında öğrenen özellikleri ile videoların demografik özelliklerinin olabileceği değerlendirmesi yapılmıştır. Bu bağlamda ilgili faktörlere yönelik herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Araştırma sonucunda ortaya çıkan bulguların bundan sonraki çalışmaların planlanmasına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak, hangi durumda öğreticinin görüntüsünün öğrenme süreçlerine nasıl katkı sağlayabileceğini açıklama açısından yeni çalışmalara yön gösterici olacaktır.