Erzurum Masallarında Hayvan Sembolizmi

Bu çalışma, Erzurum masallarında yer alan hayvan figürlerinin sembolik anlamlarını halk bilimi perspektifinden incelemeyi amaçlamıştır. Kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan masallar, iyi vakit geçirme, eğlenme ve eğlendirme işlevlerini üstlenmenin yanı sıra değerleri, inançları ve dünya görüşlerini yansıtarak bireyleri doğruya yönlendirme işlevine sahip kültürel metinlerdir. Hayvan figürleri ise bu metinlerde yalnızca yardımcı unsurlar olarak değil aynı zamanda halk düşüncesinin sembolik diliyle donatılmış aktörler olarak da önemli roller üstlenmektedir. Çalışma kapsamında Bilge Seyidoğlu’nun Erzurum masallarını derlediği doktora tezi temel alınmıştır. Bu masallarda adı geçen ancak anlatı içinde işlevsel rol üstlenmeyen hayvanlar dışarıda bırakılmıştır. Dokuman analizi yöntemiyle yürütülen içerik çözümlemesinde her bir hayvan figürü kendi anlatı bağlamı içinde değerlendirilmiş ve mitolojik, dini ve kültürel referanslarla desteklenerek yorumlanmıştır. Masallarda yılan, at, kuş, köpek, tilki, geyik, balık gibi hayvanların dönüşüm, rehberlik, sınama, koruyuculuk, habercilik ve adalet gibi kavramları sembolize ettiği tespit edilmiştir. Erzurum masallarında hay- van sembolizminin hem bireysel hem de kolektif dönüşüm süreçlerinin ale- gorik temsilleri olarak işlev gördüğü ve halk kültürünün doğayla ve doğaüstüyle kurduğu ilişkinin izlerini taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır.