GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, cilt.14, sa.28, ss.650-685, 2025 (Hakemli Dergi)
Kişilik ve din üzerine yapılan çalışmalar modern bilimin başlangıcından çok eskiye dayanmaktadır. Bireyin kalıtımsal olarak getirdiği özelliklerini işaret eden mizaç yapısının temelini oluşturduğu kişilik olgusu ve şimdiye kadar her toplumun veya bireyin etkileşim içerisinde olduğu din olgusu karşılıklı olarak birbirlerini etkilemektedir. Kişilik üzerine psikoloji literatüründe farklı yaklaşımlar ortaya konulmasıyla birlikte son süreçte Enneagram kişilik modeli dikkatleri üzerine çekmektedir. Araştırmanın temel amacı; üniversite öğrencilerinde Enneagram kişilik teorisi kapsamında mizaca dayanarak bireylerin temel arayışlarının farklılaşacağı vurgusu esas alınarak kişilik ile dindarlık boyutları arasındaki ilişkinin nicel yöntemlerle incelenmesi ve güncel literatürün ortaya konulmasıdır. Bu kapsamda 458 katılımcıdan oluşan örneklemde “Enneagram Kişilik Ölçeği”, “İçsel Dinî Motivasyon Ölçeği” ve “Dindarlık Envanteri” kullanılmıştır. Çalışma neticesinde Ennea-Tip 6 kişilik özelliği ile dindarlığın duygu ve etki boyutlarında, Ennea-Tip 9 kişilik özelliği ile inancın kişi açısından önemi, ibadet ve etki boyutlarında istatistiksel olarak pozitif ve anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. İnanç ile Ennea-Tip 4 kişilik özelliği arasında istatistiksel olarak negatif ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca Enneagram ve sufizm konusuna da değinilmiştir. Son iki yıl içerisinde Türkçe literatürde pek çok bilim dalında Enneagram kişilik modeli üzerine akademik çalışmaların yapıldığı, özellikle Din Psikolojisi ve Din Eğitimi alanlarında da güncel çalışmaların giderek arttığı görülmüştür.
Studies on personality and religion predate modern science, reflecting a longstanding mutual influence. Personality, rooted in hereditary temperament, and religion, a universal human phenomenon, intersect in complex ways. With the growing diversity of personality theories, the Enneagram model has recently attracted scholarly interest. This study aims to examine the relationship between religiosity dimensions and Enneagram personality types among university students, based on the premise that individuals’ core motivations vary according to temperament. A total of 458 participants completed the Enneagram Personality Scale, the Intrinsic Religious Motivation Scale, and the Religiosity Inventory. Findings revealed a statistically significant positive correlation between Ennea-Type 6 traits and the emotional-affective dimensions of religiosity. Ennea-Type 9 traits were also positively associated with the personal significance of faith, worship, and affective dimensions. Conversely, a significant negative correlation was found between faith and EnneaType 4 traits. The study additionally considers parallels between the Enneagram and Sufi traditions. In recent years, Turkish academic literature has seen a notable rise in Enneagram-related research across disciplines, particularly in the psychology of religion and religious education.