COVID-19 Pandemisinin Toplum Üzerindeki Psikolojik Etkileri: COVID-19 ile İlgili Obsesyonlar ve Etkili Faktörler

9. Türkiye EKMUD Bilimsel Kongresi, Türkiye, 20 Mayıs 2021

Giriş: Tüm dünyada bir sağlık krizine dönüşen Koronavirüs hastalığı-2019

(COVID-19) pandemisinin psikolojik etkileri üzerine çeşitli çalışmalar

yapılmışsa da obsesyonların ve etkili faktörlerin değerlendirildiği çalışmalar

sınırlıdır. Bu çalışmada COVID-19 pandemisinin toplumun üzerindeki

psikolojik etkilerinin araştırılması ve COVID-19’a ilişkin obsesyonlar üzerinde

etkili faktörlerin saptanması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Sekiz yüz elli dokuz katılımcının gönüllü olduğu

tanımlayıcı bir çalışma yapıldı. Veriler 01-08 Haziran 2020 tarihleri arasında

çevrimiçi bir anket yoluyla toplandı. Çalışma için Sağlık Bakanlığı ve etik

kurul onayı alındı. Veri toplamada kolay erişilebilir örneklem (convenience

sampling) yöntemi kullanıldı. Ankete katılım için sosyal medyada duyurular

yapıldı. Çalışmaya katılım gönüllülük esasına göre sağlandı ve katılımcıların

bilgilendirilmiş onamı çevrimiçi alındı. Veri toplama aracı olarak sosyodemografik

bilgi formu, depresyon, anksiyete, stres ölçeği (DASS-21),

olayların etkisi ölçeği ve COVID-19 ile ilişkili obsesyon ölçekleri kullanıldı.

Veri analizinde SPSS 25.0 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) programı kullanıldı.

Karşılaştırmalarda korelasyon analizi ve aşamalı hiyerarşik regresyon

analizleri kullanıldı.

Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 40,41±13,69 (18-70), 475’i (%55,3)

kadın, 547’si evlidir (%63,7). Yüz doksan dokuzunun (%23,2) kronik

bir hastalığı vardı. Altı yüz elli üçünün (%76) hijyen (el yıkama, banyo

yapma, ev süpürme, çamaşır yıkama gibi) alışkanlıkları artmıştı. Depresyon,

anksiyete ve stress semptomlarının prevalansı sırasıyla %36,9, %42,3,

%18,2 idi. %6,3’ünde (n=54) depresyon, %15,4’ünde (n=132) anksiyete,

%4,3’ünde ise (n=37) stres ileri ve çok ileri düzeyde idi. Katılımcıların

97’sinde (%11,3) Post-travmatik stres semptomları, 151’inde ise (%17,6)

COVID-19 ile ilişkili obsesyon saptandı (Şekil 1). Pandemi döneminde

yeme alışkanlıkları (r=0,26, p<0,001), uyku alışkanlıkları (r=0,20, p<0,20),

aile ilişkileri (r=11, p<0,01), temizlik alışkanlıkları (r=0,17, p<0,001) ve

televizyon seyretme alışkanlıkları değişenlerde (r=0,09, p<0,05) obsesyonlar

daha fazla idi. COVID-19’a ilişkin obsesyonları yordayan faktörler içinde en

fazla depresyon (F4-854=71,62, p<0,001) ve anksiyetenin (F5-853=61,93,

p<0,001), ikinci sırada IES-R puanının (F6-852=74.18, p<0,001), son olarak

da yaş (F2-856= 4,36, p<0,05), cinsiyet (F1-857=25,48, p<0,001) ve eğitim

düzeyinin (F3-855=14,47, p<0,05) etkili olduğu saptanmıştır (Tablo 1).

Sonuç: COVID-19 pandemisinin toplum üzerinde depresyon, anksiyete,

stres, PTSD ve COVID-19 ile ilişkili obsesyonlar gibi ciddi psikolojik

etkileri bulunmaktadır. Pandeminin ruh sağlığı üzerine etkilerinin farkında

olunmalı, uzun vadeli ve iyileştirici müdahaleler hayata geçirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:COVID-19, pandemi, obsesyon, post-travmatik stres,

depresyon anksiyete, stres