ATATURK UNIVERSITESI. TURKIYAT ARASTIRMALARI ENSTITUSU DERGISI, sa.48, ss.17-40, 2012 (Hakemli Dergi)
Bir dilin gerek kendine ait gerekse
ödünçleme ile edindiği leksik birimleri, kavramsallaşma sürecinde, o dilin ait olduğu
milletin kültürüyle işlenir. Bu nedenle bir
milletin herhangi bir kavrama ilişkin düşünüş
ve algılayışı, söz konusu kavramın dildeki
göstergesinin/göstergelerinin belirlenmesinde
önemli rol oynamaktadır. Bundan hareketle
örneğin, aynı dilin iki farklı lehçesinde bir
kavramı işaretleyen dil göstergeleri, ortak
kültürden beslendiği ve kolektif şuurla işlendiği için, lehçenin birinde bu kavrama birinci
dereceden işaret eden göstergenin diğer
lehçede yine birinci veya ikinci dereceden aynı
kavramı işaretlediği görülecektir.
Bu bağlamda Türk kültüründen beslenen Türkçenin lehçelerinde, bir kavramı
işaretleyen göstergelerin gösteren ve gösterilen boyutlarındaki benzerlik, işaretlenen
kavramın Türk kültüründe ve şuurunda nasıl
değerlendirildiğine dair bilgiler sunacaktır.
Bu çalışmada Türkçede güzellik kavramına işaret etmek üzere seçilen göstergeler,
Türk kültüründeki güzellik algısı açısından
değerlendirilmiş ve Türkçenin farklı lehçelerinde ‚güzellik‛ kavramına işaret eden göstergeler karşılaştırılmıştır. Bunun için öncelikle
standart Türkiye Türkçesindeki ‚güzel‛ göstergesinin anlam dünyası ortaya konulmuş
sonra Türkiye Türkçesinden hareketle diğer
lehçelerin güzellik kavramıyla ilgili göstergeleri, milli kültür ve algılayış göz önünde bulundurularak değerlendirmeye alınmıştır.
Lexical units of any language that
both own and acquired by loaning are
shaped by culture of nation speaking this
language at conceptualization process.
Therefore, a nation's consciousness and
perception relating to any notion plays a
significant role on detection about
sign/signs of this notion. Based on this, for
instance, linguistic signs in two distinct
dialects of any language referring to same
concept, for emanated from common culture and are treated by collective conscious, it
is seen that first sign in one dialect that
refere this concept is same first and second
sign in another dialect.
In this context, resemblance on aspects of signifier and signified of a sign that
refers to any concept in dialects of Turkish,
originating from Turkic culture, presents
informations about the signified concept
how is considered by Turkic consciousness
and culture.
In this paper, selected signs in order to refer to "niceness" concept in Turkish were considered in terms of perception
for niceness in Turkic culture and signs
relating to concept of niceness in distinctive
dialects of Turkish were compared. For this
case, firstly semantic scope of "güzel" sign
in standart Turkish of Turkey was presented. Then, signs relating to beautiful concept in other Turkish dialects were dealt
with by taking into consideration national
culture and perception .