Akademik Veri Yönetim Sistemi
Cumhuriyetin 100. Yılında Bilge Kağan'dan Atatürk'e Uluslar Arası Türkçe ve Türk Edebiyatı Kurultayı, Erzurum, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2023, ss.36
Bu bildiride 18. Yüzyılda şarkı biçimi ve Enderûnî Vâsıf, Türk edebiyatında kökeni 16. Yüzyıla dayanan mahallileşme hareketi bağlamında ele alınıp incelenmektedir. Mahallileşme akımı; halkın günlük konuşma dilinde yer alan kelimelerin şiir içerisinde kullanılmasından kaynaklı bir tanımlamadır. Dilde sadeleşme olarak da ifade edilmektedir. Dönem şairlerinden Nabî’den etkilendiği bilinen Enderun-i Vasıf’ın divanında mahallileşme akımı etkilerinin görülebileceği birçok şiire rastlanmaktadır. Vasıf’ın şiirlerinde rastlanan daha sade “Mahalli” kelimelerin kullanımı bestekârları cezbetmiş ve dolayısıyla şiirlerini bestelenmesine vesile olmuştur. Bu bağlamda bestekârlar, dönemin sosyolojik dinamikleri gerçeğinden hareketle bestelerinin halk nezdinde beğenilir olmasının önemini göz önünde bulundurarak bu tarz güfteleri tercih ettiği söylenebilir. Çalışmaya konu olan şairin 217 adet şarkısı olduğu kaynaklarda mevcuttur. Biz bu bildiride, birçok şarkısı arasından Şevkî Bey tarafından hicaz makamında bestelenen ‘Affeyle suçum ey gül-i ter başıma kakma’ ve Tanburi Ali Efendi tarafından Segâh makamında bestelenen ‘Dil harâb-ı aşkınım sensin sebeb berbâdıma’ isimli eserlerini dilde sadeleşme, şarkı biçimi ve usûl – vezin ilişkisi bağlamında inceleyeceğiz.
BIn this paper, song form and Enderûnî Vâsıf in the 18th century are discussed and examined in the context of the localization movement in Turkish literature, which dates back to the 16th century. Localization movement; It is a definition originating from the use of words in the daily spoken language of the people in poetry. It is also expressed as simplification in language. In the divan of Enderun-i Vasıf, who is known to be influenced by Nabî, one of the poets of the period, there are many poems in which the effects of the localization movement can be seen. The use of simpler "Local" words found in Vasıf's poems attracted composers and thus led to the composition of his poems. In this context, it can be said that composers preferred such lyrics, considering the importance of their compositions being liked by the public, based on the sociological dynamics of the period. It is available in the sources that the poet who is the subject of the study has 217 songs. In this paper, among his many songs, we will examine the works named 'Affeyle my fault, ey rose-i sweat kafa kakma', composed by Şevkî Bey in the hicaz maqam, and 'Dil harâb-ı Aşkım sensin reason berbâdıma', composed by Tanburi Ali Efendi in the Segâh maqam, in terms of simplification in language, song form and style. We will examine it in the context of the usûl-meter relationship.