Alzheimer Hastalığı ve Herediter Demanslar

Yüce Kahraman Ç., Saruhan B., Tatar A.

Nörogenetikte Güncel Gelişmeler, Çam Fethi Sırrı, Editör, Türkiye Klinikleri Yayınevi, Ankara, ss.6-11, 2023

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Mesleki Kitap
  • Basım Tarihi: 2023
  • Yayınevi: Türkiye Klinikleri Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.6-11
  • Editörler: Çam Fethi Sırrı, Editör
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Demans, günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğini engelleyen bilişsel ve/veya davranışsal

değişikliklerle ilişkili bir hastalıktır. Ailede erken başlangıçlı demans öyküsü olan bireylerin kalıtsal bir

demans formuna sahip olma olasılığı daha yüksektir. Alzheimer hastalığı (AH) demans vakalarının yaklaşık

%60-80’ini oluşturmaktadır. Herediter demanslar; erken başlangıçlı AH, frontotemporal demans

(FTD), CADASIL, Down sendromuna bağlı AH, Huntington hastalığına (HH) bağlı demans ve prion

hastalıklarına bağlı demans olarak gruplandırılabilir. Erken başlangıçlı, ailesel AH’dan APP, PSEN1,

PSEN2 mutasyonları sorumlu iken, geç başlangıçlı AH’da ise, etki gücü düşük multipl varyantların (en

yüksek risk lokusu ApoE) kümülatif etkisi vardır ve multifaktöriyel kalıtım söz konusudur. FTD’nin

otozomal dominant formlarından MAPT, GRN ve c9Orf72 genlerindeki mutasyonlar sorumludur. CADASIL’den

NOTCH3 mutasyonu, HH’den CAG tekrar artışı, Down sendromu AH’dan APP duplikasyonu,

prion hastalıklarından ise PRNP mutasyonu sorumludur. Ailesel ve otozomal dominant demans

vakalarında, AH ve FTD için demans genlerinden oluşan NGS panel testi önerilmektedir. FTD için panel

test öncesinde c9Orf72 tekrar analizi yapılmış olmalıdır.

Anah tar Ke li me ler: Alzheimer hastalığı; demans; Huntington hastalığı; prion hastalıkları;

Down sendromu; CADASIL; frontotemporal dementia

Dementia is a disease associated with cognitive and/or behavioral changes that interfere

with the ability to perform daily activities. Individuals with a family history of early-onset dementia are

more likely to have an inherited form of dementia. Alzheimer's disease (AD) accounts for approximately

60-80% of dementia cases. Hereditary dementias can be grouped as early-onset AD, frontotemporal dementia

(FTD), CADASIL, AD due to Down syndrome, dementia due to Huntington’s disease (HD) and

dementia due to prion diseases. While APP, PSEN1, PSEN2 mutations are responsible for early-onset,

familial AD, multiple variants with low potency (ApoE, the highest risk locus) have a cumulative effect

in late-onset AD and inherited by multifactorial manner. Mutations in the MAPT, GRN and c9Orf72

genes are responsible for the autosomal dominant forms of FTD. NOTCH3 mutation in CADASIL, CAG

repeat increase in HD, APP duplication in Down syndrome AH, and PRNP mutation in prion diseases

are responsible for these diseases. NGS panel test consisting of dementia genes is recommended for AD

and FTD in familial and autosomal dominant dementia cases. Differently in FTD, c9Orf72 repeat analysis

is requested before panel testing.

Keywords: Alzheimer disease; dementia; Huntington disease; prion diseases;

Down syndrome; CADASIL; frontotemporal dementia