Akademik Veri Yönetim Sistemi
Birinci Uluslararası Artuklu İktisadi İdari ve Siyasi Bilimler Kongresi, Mardin, Türkiye, 20 - 21 Kasım 2021, cilt.1, ss.238-259
Suriye’de 2011’den bu yana yıkıcı bir iç savaşın devam ediyor olması, bu savaşın baş aktörü olan Beşşar Esed rejiminin ve onun selefi olan Hafız Esed rejiminin yapısı hakkında ciddi araştırmaları önemli ve gerekli hale getirmektedir. Beşşar Esed rejimi, iktidara geldiği 2000 yılından itibaren birkaç yıllık bir geçiş döneminden sonra, büyük ölçüde baba Hafız Esad’ın tasarladığı ve uyguladığı rejiminin temel yapısına dönüşmüştür. Acaba Suriye’yi 1971’den itibaren yaklaşık otuz yıl polis devletiyle ve derin stratejilerle yöneten Hafız Esed’in kurduğu ve liderliğini yürüttüğü rejim, siyasi, sosyal ve ideolojik anlamda hangi temel dinamiklere dayanmıştır? Bu çalışmada Hafız Esed rejimi tarihi süreç halinde izlenmeye ve dayandığı temel dinamikler belirlenmeye çalışılmaktadır. 1971-2000 döneminde hâkim olan Esed rejimi milliyetçi, sosyalist, etatist, anti-emperyalist, militarist vb. bazı özelliklerini bağlı olduğu Baas hareketinden ve 1950ler ve 1960lardaki Suriye siyasetinin genel yapısından almış, Alevi (Nusayri) eğilimli, kırsala yönelik vb. bazı politikalar ise Esed’in şahsi ve sosyolojik pozisyonu çerçevesinde şekillenmiştir. Sekülerizm, 1963’te iktidara gelen Baas hareketinin daha önceki döneminde de belli ölçüde yer almakla beraber, Esed döneminde sekülerizmin vurgusu artmıştır.
Fakat Esed rejiminin siyasetiyle ilgili analizlerde ideolojik ve sosyolojik dinamiklere yönelik tespitler yeterli olmayacağı için, pragmatizm,
nepotizm ve liderlik kültü ve otokrasisi gibi reel politik bazı faktör ve
dinamiklerin oldukça etkili olduğunun altını çizmek gerekmektedir.
Belirtmek gerekir ki Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizmi gibi bazı
eğilimler Esed rejiminin kendisine içerde ve dışarda geniş bir destek tabanı oluşturmak için dayandığı temel bazı parametreler olsa
da mezhep farkından kaynaklanan bir siyasi kimya farklılığı, kritik ve
dönüm noktası niteliğindeki bazı olaylarda Hafız Esed rejimini diğer
Arap rejimlerinden farklı siyasi istikametlere sevk etmiştir.