Çini Üretim Merkezi Olarak Diyarbakır ve Çinili Camileri

Koçer F., Zorlu I.

asos journal, cilt.9, sa.117, ss.382-410, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 9 Sayı: 117
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: asos journal
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Asos İndeks
  • Sayfa Sayıları: ss.382-410
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Dr. Öğr. Üyesi Funda KOÇER Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi art_su9@hotmail.com Doktora Öğr. İzzet ZORLU Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü jeweller_shop@hotmail.com orcid.org/0000-0001-8121-143X ÇİNİ ÜRETİM MERKEZİ OLARAK DİYARBAKIR VE ÇİNİLİ CAMİLERİ1 Öz 639 yılında İslam ordularınca fethedilen Diyarbakır, o tarihten cumhuriyet dönemine kadar 19 farklı devlet tarafından idare edilmiştir. XV.yy.’da Akkoyunlular, XVI.yy.’da Osmanlılar şehirde önemli imar faaliyetleri yürütmüşlerdir. Bu dönemlerde inşa edilen Safa Parlı Camii, Nebi Camii, Hüsrev Paşa Camii, İskender Paşa Camii, Ali Paşa Camii, Behram Paşa Camii ve Melek Ahmet Paşa Camii bünyesindeki çini süslemeler ile dikkat çekmektedirler. Bu yapılardaki çiniler genellikle iç mekân kaplaması olarak kullanılmış, sadece iki örnekte minare kaidesinde de mozaik olarak uygulanmıştır. Diyarbakır mimari eserlerindeki bezeme anlayışı Akkoyunlu ve Osmanlı devrinde yoğunlaşarak özellikle camilerde kendini göstermiştir. Çünkü camiler, mimari yapılar arasında odak noktası konumundadır. Akkoyunlular devrinde Diyarbakır’ın çini merkezlerinden biri olduğu ve şehirde çini atölyesinin olduğu tespit edilmiştir. Osmanlı camilerinde kullanılan çiniler, o dönemde çini sanatında zirve yapmış olan İznik çinilerinden hem motif hem de üretim kalitesi açısından farklı olduğundan Diyarbakır’da Osmanlı döneminde de bir çini üretim atölyesi olması kuvvetle 1 Bu makale 24-25 Kasım 2020 tarihleri arasında Erzurum’da düzenlenen “1. Uluslararası Palandöken Bilimsel Araştırmalar Kongresi” adlı etkinlikte özet bildiri olarak sunulmuştur Çini Üretim Merkezi Olarak Diyarbakır ve Çinili Camileri The Journal of Academic Social Science Yıl:9, Sayı: 117, Haziran 2021, s. 382-410 383 muhtemeldir. Bu atölyede klasik üsluba çok yakın üretimler yapılmıştır. Bu çalışma ile Diyarbakır il merkezinde bulunan camilerdeki çinilerin konumları, süsleme kompozisyonları, yapım teknikleri, günümüzdeki durumları ve desenlerinin karşılaştırılması üzerinde durulacaktır. Anahtar kelimeler: Çini, Diyarbakır, Mimari Bezeme, Akkoyunlu Camileri,