MEDYATİK HAFIZA YER/MEK N BİLİNCİNE KARŞI: HIZ-UNUTMA/YAVAŞLIK-HATIRLAMA ILIŞKISI BAĞLAMINDA KOLEKTIF BELLEK

Köse H., Karabulut A.

4. ULUSLARARASI ERCİYES BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, Kayseri, Türkiye, 16 - 17 Ekim 2020, ss.113-128

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Kayseri
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.113-128
  • Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Unutma, hatırlamanın yavaşlaması ise eğer, bizatihi yavaşlığın kendisi hatırlamayı teşvik eden bir etkendir. Aynı şekilde, yavaşlığın anlamlı ve derinlikli bir yaşama bilinci inşa ettiği yerde; hız, bilinçte tortu bırakmayan yaşantının uçucu ve derinlikten yoksun yüzeyselliğine karşılık gelir. Bir başka deyişle, hatırlamak için daima geniş bir zaman dilimine, unutmak içinse zamanın hızlanmasına ihtiyaç duyulur. Çünkü her koşulda unutmayı geçerli kılan şey düşünmeye tanınan zamanın azlığıdır. Bu bağlamda, kitle iletişim araçları yoluyla hız temelinde yapılandırılan mesajlar ile sembolik değer taşıyan medyatik bellek biçimi arasında doğrudan bir ilişki vardır. Hız ve geçicilik döngüsü, kaçınılmaz biçimde aktarılan mesajların çok geçmeden unutulmasıyla sonuçlanır; bu ise, büyük ölçüde beraberinde olaylar karşısında kitlesel bir tepkisizliği ve kayıtsızlığı getirir. Pierre Bourdieu, söz konusu süreci “medyanın unutturganlığı” şeklinde ifade etmiştir. Bu anlamda, hızın yol açtığı temel olumsuzluk, ani tepkilerle biçimlenmiş bir reflekste karşılığını bulur ki, söz konusu refleks, davranışın bilinçdışı temelini yapılandırır. Bu ise, insanları tarihsel bilinçten yoksun bırakır. Buna karşılık, şehir merkezlerine dikilen anıtların veya yer/mekân isimlerinin teşvik ettiği hatırlama biçimlerinin, medyatik belleğe yönelik bir direnç işlevi gördüğü, dolayısıyla geçiciliği temel alan medyatik bellek karşısında tarihsel bilinci güçlendirdiği söylenebilir. Özellikle de görece daha kalıcı nitelikli varlıkları ve maddi görünürlüklerinin yaydığı sözsüz emirler göz önüne alındığında… Bu çalışmada, derinliksiz ve geçici oluşu ölçüsünde insanda belirli bir tavır ve tutumun biçimlenmesine olanak sunmayan medyatik belleğin olumsuz etkileri ile güçlü bir toplumsal bellek ve tarihsel bilincin kurucularından olan yer/mekân bilinci arasındaki ilişki hızunutma/yavaşlık-hatırlama karşıtlığı ekseninde irdelenmeye çalışılacaktır.