Bel ve Boyun Ağrısı Hastalık Yükü İle Risk Faktörleri Arasındaki İlişkinin Cinsiyete Göre Değerlendirilmesi

4. FTR Kurs Günleri Kongresi, Antalya, Türkiye, 16 - 19 Mart 2023, ss.12

Amaç: Türkiye'de bel ağrısı ve boyun ağrısının prevalansını tespit etmek, risk faktörlerini

belirlemek ve bu risk faktörlerini cinsiyet açısından karşılaştırmaktır.

Gereç-Yöntem: Bu çalışma Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) izin alınarak ve TÜİK tarafından

2019 yılında yapılan güncel Türkiye Sağlık Araştırmaları (TSA) verileri kullanılarak yapılmıştır. TÜİK,

TSA çalışmasını Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (ABIO) ile işbirliği içinde ülke genelinde iki yılda bir

tekrarlamaktadır. ABIO tarafından belirlenen anket modülleri, yılın son üç ayında (Ekim, Kasım ve

Aralık) eşit sayıda gözlem ile tüm aile bireylerini kapsayan çok düzeyli kesitsel verileri içermektedir.

Anket bilgisayar destekli yüz yüze görüşme yöntemi ile dört farklı anket bölümünden (hane halkının

temel özellikleri, 0-6 yaş grubu, 7-14 yaş grubu ve 15+ yaş grubu) oluşmaktadır. Bu çalışma 18

yaş ve üstü 16253 birey ile 8163 aileyi kapsamaktadır. Bağımlı değişken, rastgele etkiler sıralı

probit modeli kullanılarak son 12 ayda bel ağrısı ve boyun ağrısından her ikisini de geçirenler,

yalnız birisini geçirenler ve her ikisini de geçirmeyenlerden oluşmuştur. Bağımsız değişkenler ise

yaş, evlilik, eğitim düzeyi, çalışma durumu, vücut kitle indeksi, sigorta durumu, gelir düzeyi, günlük

yürüme zamanı, spor yapmak, sigara ve alkol kullanımı, meyve tüketimi, sebze tüketimi,

depresyon ve Türkiye’de yaşanılan bölgeden oluşmaktaydı.

Bulgular: 18 yaş ve üzeri bireylerin oluşturduğu 8163 aile ve 16253 bireyin toplam %45,40'ı

erkek, %54,60'ı kadındı. Bel ve boyun ağrısını geçirmenin 1 yıllık prevalansı %39.49 idi. Bu kişilerin

%17.11'i son bir yıl içinde bel ve boyun ağrısı yaşamış, %22,38'i iki ağrıdan yalnızca birini (%16,11

bel ağrısı, %6,27'si boyun ağrısı) yaşamıştı. Erkeklerin %20,03'ü bel ya da boyun ağrısından birini,

%9,92'si bel ve boyun ağrısını birlikte yaşamıştı. Kadınların %24,16'sı bel ya da boyun ağrısından

birini, %23,26'sı bel ve boyun ağrısını birlikte yaşamıştı. Erkeklerle karşılaştırıldığında kadınlarda

tek hastalık yükü 1,20 kat, çift hastalık yükü ise 2,34 kat daha fazlaydı. Her iki hastalığın

prevalansı kadınlarda erkeklere göre anlamlı olarak yüksek bulundu. İlerleyen yaş, evli olmak,

düşük eğiyim düzeyi, obezite, günde bir saatten az yürümek, sigara içmek, günde bir defadan az

meyve tüketmek ve depresyon öyküsü her iki cinsiyette de ikili hastalık (bel ve boyun ağrısı) için

risk faktörü idi.

Sonuç: Türkiye'de cinsiyete göre bel ağrısı ve boyun ağrısı ile ilişkili risk faktörlerinin

değerlendirildiği geniş bir popülasyonun değerlendirildiği çalışmamızda, 2019 yılında 18 yaş ve üstü

yetişkinlerde 1 yıl içinde nüfusun %39,49'unun bel ağrısı veya boyun ağrısı yaşadığı belirlenmiştir.

Bel ve boyun ağrısının birlikte görülme prevalansının kadınlarda (%23,26), erkeklere (%9,92) göre

anlamlı olarak yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bel ağrısı, boyun ağrısı, cinsiyet, probit modeli, risk faktörleri