Akademik Veri Yönetim Sistemi
I Xalqaro İlmiy-Amaliy Konferensiyasi, Toskent, Özbekistan, 12 Aralık 2024, ss.100-105
Ushbu maqolada zur sozining kelib chiqishi, tarixiy rivojlanishi va Turkiyadagi turlari haqida yoritilgan. Zurna qoʻsh qamishli, diatonik damli cholgʻu boʻlib, Anadolu va uning atrofidagi hududlarda keng qoʻllaniladi. Zurnaning etimologik kelib chiqishi haqida turlicha qarashlar mavjud boʻlib, ba’zi manbalar bu so‘z turkiy tildan kelib chiqqan deb ta’kidlasa, ba’zilari esa fors tilidan ekanligini koʻrsatadi. Zurnaning tuzilish xususiyatlari uning tovush chiqarishda hal qiluvchi rol o‘ynaydigan qamish qismi va tovush muvozanatini ta’minlovchi qismlari bilan 101 diqqatni tortadi. Bundan tashqari, zurna turlari Turkiyaning farqli hududlarida tovush tuzilishi, hajmi va foydalanish sohalariga ko‘ra xilma-xildir. Shunga koʻra, jura zurna, oʻrta zurna, kaba zurna, oʻrta kaba zurna, zil zurna kabi yirik turlari mahalliy madaniyatning muhim qismidir. Turkiyadagi zurna turlari Oʻrta Osiyo va uning atrofidagi hududlarda ijro etiladigan zurna turlariga oʻxshash boʻlib, ularning har biri anʼanaviy musiqa, harbiy musiqa va xalq oʻyinlarida muhim rol oʻynaydi. Xulosa oʻrnida, zurna turk madaniyatining ildizlarini yoritib turuvchi muhim cholg‘u asbobi sifatida an’anaviy musiqa, harbiy musiqa va madaniy merosdagi o‘rni katta ahamiyatga ega.