Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Ulusal Sinirbilim Kongresi, İstanbul, Türkiye, 21 - 23 Kasım 2021, (Yayınlanmadı)
Amaç: Literatürde sülfitin
öğrenme üzerinde olumsuz etkilerinin olduğu rapor edilmesine rağmen, moleküler
mekanizmalara ilişkin yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çalışmamızda, nörotoksik
etkileri bilinen sülfitin farklı dozlarının öğrenme ve bellek üzerine etkileri
davranış deneyleri ve uzun süreli güçlenme kayıtları (LTP) ile
değerlendirilmiştir. Sülfitin öğrenme ve bellek üzerindeki etkilerinde
asetilkolinin (ACh) rolü ve olası aracı mekanizmalarının neler olabileceği
araştırılmıştır.
Yöntem: 60 adet 3 aylık erkek albino Wistar sıçan
kullanılmış, 3 grup oluşturulmuştur. 35 gün boyunca kontrol grubuna distile su,
sülfit gruplarına ise 100 mg/kg ve 260 mg/kg dozunda sodyum metabisülfit gavaj
yoluyla uygulanmıştır. Davranış değişiklikleri Morris su testi, açık alan testi
ve yeni obje tanıma testi ile değerlendirilmiştir. Anestezisi altındaki
sıçanlardan LTP kaydı alındıktan sonra abdominal aortlarından heparinize kan
örnekleri alınmıştır. Perfüzyonu takiben hipokampusları ayrılarak biyokimyasal
analizlerde kullanılmak üzere sıvı nitrojende dondurulmuştur. Kanda
plazma-S-sülfonat düzeyleri, hipokampus dokularında ACh, Arc ve sinapsin I
düzeyleri ile asetilkolinesteraz (AChE) ve Kolin asetiltransferaz (ChAT) enzim
aktiviteleri ölçülmüştür. Verilerin istatistiksel analizi için SPSS (SPSS
for Windows, sürüm 18.0, SPSS Inc., Chicago, IL) yazılımı kullanılmıştır.
Bulgular: Sülfit gruplarında açık alan testinde ve Morris su
tankı testinin test gününde alınan toplam yol ve ortalama hızın arttığı, yeni
obje tanıma testinde ise ayrım indeksinin sülfit uygulanan gruplarda azaldığı
görülmüştür. Sülfit uygulanan gruplarda plazma S-sülfonat ve ACh miktarının
arttığı saptanmıştır. AChE aktivitesi sülfit uygulanan gruplarda anlamlı
derecede düşerken, ChAT aktivitesi anlamlı derecede artmıştır. Ayrıca sülfit
uygulanan gruplarda elde edilen alan potansiyellerinin EPSP eğiminin (S260:126,63±1,68;
S100:153,52±2,01;C:157,41±1,72) ve PS genliğinin (S260:126,63±1.68; S100:153,52±2.01,
C: 177,52±2.01) baseline kayıtlarına göre azaldığı tespit edilmiştir. Bu
bozulmaya Arc (S260:0,42±0,07;S100:0,77±0,14,C:1,45±0,31;p<0.01) ve sinapsin
1 (S260:0,52±0,05; S100:0,86±0,14, C: 1,63±0,21; p<0.01) ekspresyonundaki
azalmanın eşlik ettiği bulunmuştur.
Sonuç: Çalışmamızda yetişkin sıçanlarda sülfit alımının
uzaysal hafıza ve öğrenmeyi bozulduğu, bu bozulmaya kolinerjik sinyal yolağının
aracılık edebileceği gösterilmiştir. Arc ve sinapsin ekspresyonundaki azalmanın
toksisiteden kaynaklı LTP yanıtlarında meydana gelen bozulmaların altında yatan
mekanizmada rol oynayabileceği düşünülmektedir.