Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sanatın Ritmi III: Uluslararası Sanat Sempozyumu, 13 - 17 Mayıs 2024, cilt.1, ss.297-307, (Tam Metin Bildiri)
Çatışma kavramı etrafımızı çepeçevre kaplayan ve her anımızda var olan bir gerçekliktir. İnsan bu gerçeklik içinde yaşamın çeşitli anlarında çatışma yaşayan sosyal bir varlıktır. Çatışma, yaşamın her yerinde etkindir ve değer yaratır; çünkü her şey karşıtlığıyla var olur ve değerlenir. Tiyatro sanatı çatışma yaratma sanatıdır. Çatışma kavramının özü bir etkiye karşılık verilen bir tepkidir. Etkitepki ilişkisinin kurulduğu her olay, durum, kişi ya da yapı bize çatışmanın varlığını işaret etmektedir. Çatışma hangi edebi tür, biçim ya da yapı olursa olsun dramatik bir yapıtın ispatı niteliğindedir. Bir dramatik eseri belirleyen, var olmasını sağlayan kaynak, işlenen sorun ya da sorunlardır. Çatışma ise bu kaynaktan karşımıza çıkan ve gelişen bir kavramdır. Bu çalışmada, Geleneksel Türk Tiyatrosunun önemli yapı taşlarından olan Gölge Oyunu ya da Karagöz Oyununu çatışma kavramı üzerinden inceleyerek çatışma türünü ve eksenini çözümlemeye çalışacağız. Karagözde çatışma oyun kişileri üzerinden oluşturulmuştur. Birbirine zıt iki oyun kişisinin karşılıklı eylemlerinden dolayı oyun çatışması kurulur. Artı-eksi, doğru- yanlış, okumuş- cahil, saf- kurnaz gibi kavramları içinde barındıran eksen kişiler oyunun iç çatışmasını belirlemektedir. Bu çatışma durumu öncelikli olarak baş oyun kişileri Karagöz ve Hacivat’la oluşur. Çatışma kavramını açımlarken üzerinde durduğumuz oyun kişilerinin psikolojik ve sosyolojik durumların ne denli önemli olduğunu Karagöz oyununda da görmekteyiz. Oyunda bu iki eksen tipin, kişilik özellikleri doğal olarak çatışmayı doğurmaktadır. Birbirine zıt iki oyun kişisinin karşılıklı eylemlerinden dolayı oyun çatışması kurulur. Karagöz’deki çatışma olgusu kişilik özellikleri ve dildeki yanlış anlaşılmalar, kırıklıklar, ağız ve şive farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Bahsedilen bu çatışma durumları krize yol açmakta ve gülmeceyi de desteklemektedir.
The concept of conflict is a reality that surrounds us and is present in every moment. Man is a social being who experiences conflict in various moments of life in this reality. Conflict is active in every aspect of life and creates value; Because everything exists and is valued by its opposite. The art of theater is the art of creating conflict. The essence of the concept of conflict is a reaction to an effect. Every event, situation, person or structure in which the action-reaction relationship is established indicates the existence of conflict. Conflict is a testament to a dramatic work, no matter what literary genre, form, or structure it is. The source that determines a dramatic work and enables it to exist is the problem or problems that are processed. Conflict, on the other hand, is a concept that emerges and develops from this source. In this study, we will try to analyze the type and axis of conflict by examining the Shadow Play or Karagöz Play, which is one of the important building blocks of Traditional Turkish Theater, through the concept of conflict. The conflict in Karagoz was created through the game people. A game conflict is established due to the mutual actions of two opposite game persons. The axis people, which include concepts such as plus-minus, right-wrong, educated-ignorant, naïve-cunning, determine the internal conflict of the game. This conflict situation occurs primarily with the main game characters Karagöz and Hacivat. While explaining the concept of conflict, we see how important the psychological and sociological situations of the game characters are. In the game, the personality traits of these two axis types naturally give rise to conflict. A game conflict is established due to the mutual actions of two opposite game persons. The phenomenon of conflict in Karagöz stems from personality traits and misunderstandings in language, brokenness, dialect and dialect differences. These conflict situations lead to crisis and support laughter.