Yunus Emre Divanında Söz Edimleri

YUNUS EMRE VE DÜNDEN BUGÜNE TÜRKÇE SEMPOZYUMU, Erzurum, Türkiye, 10 Haziran 2021, sa.1295, ss.46-57

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Basıldığı Şehir: Erzurum
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.46-57
Atatürk Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türkçe
İngilizce

Dilin temel işlevini “iletişim”e indirgeyen geleneksel anlayış yazı dilinin kurallarını açıklayan dil bilgisi incelemelerinin yanı sıra edebi eserleri de içerik ve estetik nitelik açısından değerlendiren çalışmalara yönelmiştir. Oysa dil bir iletişim aracı olmasından çok bir düşünce üretme alanıdır. Dilin toplumsal niteliğine karşılık kullanım boyutunda bireyin yaratıcılığına olanak sağlayan sonsuz sayıdaki “söz” iletişim dışında birey için bir varlık alanı olarak somutlaşır. Birey dil içinde sözünü yaratarak kimlik içinde kişiliğini oluşturur. Konuşan kişi sözünü oluşturmakla kalmaz bir şey de yapar. Yunus Emre’nin şiir dili ile kurguladığı sözceler gündelik dil özelliklerinden çok yazınsal söylem niteliği taşır. Bu nedenle Divan’da ağırlıklı olarak genellikle düz söz ediminin gerçekleştiği söylenebilir. Ancak her türlü iletişimin bir edime yönelik olduğu gerçeğinden yola çıkılarak yazınsal metinlerin de söz edimleri açısından incelenebileceği düşünülebilir. Ayrıca yazınsal söylem de çok farklı özellikler taşımasına rağmen gündelik dili de içerir. Özellikle Yunus Emre şiirlerindeki etkisöz işlevinin yeni bir insan / dünya tasarımı olarak okunması mümkündür. Bu edimlerin değerlendirilmesinin Divan’ın işlevsel (pragmatik) anlamına ulaşılması bakımından önemlidir.

Bu çalışmada Y unus Emre Divanı’ndaki söz edimlerinin, söylemin işlevsel anlamı bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu betimsel çalışmada veri toplama aracı olarak Divan’dan rastgele seçilen bir bütünce kullanılmış; Searle tarafından tespit edilen söz edimleri Divan’daki işlevleri açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Dilin İşlevleri, Gündelik Dil, Söz Edimleri, Yunus Emre Divanı.

Abstract

The traditional understanding that reduces the basic function of language to "communication" has turned to grammar studies and also studies that evaluate literary works in terms of content and aesthetic quality. However, language is a field of thought production rather than a means of communication. In terms of the use of language in response to its social nature an infinite number of “statement” that allow the creativity of the individual becomes concrete as a field of existence for the individual apart from communication. The individual creates her/his personality in identity by creating her/his statement in language. The speaker not only creates the statement, but also does a job. The utterances that Yunus Emre constructs with the language of poetry have the quality of literary discourse rather than everyday language features. For this reason, it can be said that mostly locutionary act takes place in the Divan. However, literary texts, which are a type of communication, can also be examined in terms of speech acts. In addition, although literary discourse has very different characteristics, it also includes everyday language. In particular, it is possible to read the perlocutionary function in Yunus Emre's poems as a new human / world design. Evaluation of these acts is important in terms of reaching the functional (pragmatic) meaning of the Divan.

In this descriptive study, a randomly selected corpus from the In this study, it is aimed to evaluate the speech acts in Yunus Emre's Divan in terms of the functional meaning of the discourse. In this descriptive study, a randomly selected corpus from the Divan was used as a data collection tool and Speech acts identified by Searle were evaluated in terms of their functions in the Divan.

Keywords: Functions of language, everyday language, speech acts, Yunus Emre’s Divan.