Öz

Kütüphane, basılı ve elektronik bilgi kaynaklarının toplandığı, bu kaynakların belli bir sisteme göre tasnif edildiği, korunduğu ve çeşitli hizmetlerle kullanıcıya sunulduğu toplumsal kurumlardır. Bu açıdan kütüphane, toplum ile bireyin eğitiminde ve gelişmesinde en önemli unsurların başında gelmektedir. Yapılan kazılardan ve araştırmalardan elde edilen bilgi ve belgelere göre, kütüphanelerin geçmişi M.Ö. 4000’lere kadar uzanmaktadır. Geçmişi eskiye dayanan bu kurumların Anadolu’da da var olduğu arkeolojik kazılarla ispatlandığı gibi tarihi kayıtlarda da yer almaktadır. Anadolu’nun en eski yerleşim merkezlerinden biri olan Erzurum’un Türkler tarafından fethiyle birlikte başlayan imar faaliyetlerinde kütüphaneler de payını almıştır. Osmanlı Devleti’nde kütüphane hizmetleri vakıflar aracılığıyla yürütülmekteydi. Bu kütüphaneler ilkin cami, türbe, medrese ve tekke gibi kurumlarda ortaya çıkmış, sonrasında ise müstakil kütüphane binaları yapılarak vakıf bünyesinde kütüphane hizmeti verilmeye başlanmıştır. Cumhuriyetin ilanına kadar kütüphane hizmetleri bu şekilde devam etmiştir. Cumhuriyet döneminde farklı bir boyut kazanarak bu hizmetler devam etmiştir. Osmanlı döneminden günümüz Türkiye’sine kadar uzanan Erzurum kütüphanelerinin tarihi, çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Belgesel tarama yönteminin kullanıldığı çalışmada ulaşılan kaynaklar doğrultusunda değerlendirmeler yapılmıştır.

Abstract

The library is a social institution in which information resources are gathered, these resources are classified and protected according to a certain system and presented to the user with various services. In this regard, the library is one of the most important elements in the education and development of the society and the individual. According to the information and documents obtained from the excavations and researches, the history of libraries dates back to 4000 BC. Archaeological excavations and records prove that these institutions, dating back to the past, are also found in Anatolia. Erzurum, one of the oldest settlements in Anatolia, has also included libraries in the reconstruction activities that began with the conquest of the Turks. In the Ottoman Empire, library services were carried out through foundations. These libraries first appeared in institutions such as mosques, tombs, madrasa and Islamic monastery and then, independent library buildings were built and library services were started to be provided in the foundations. Library services continued until the declaration of the Republic in this way. These services continued by gaining a different dimension in the Republic period. The subject of this study is the history of Erzurum libraries extending from the Ottomans and finally to the present day Turkey. In this study, the documentary screening method was used, and assessments were made in accordance with the sources reached.