Art and interpretation (Online), cilt.2022, sa.39, ss.2-11, 2022 (Scopus)
Tarihte ekolojik düşünce, tıpkı doğrudan sanat yapma eyleminde bulunmayan fakat onun nüvesini oluşturan primitif komün topluluklarının doğayla birlikte uyumlu biçimde yaşamasından gelmektedir. Bu açıdan insanı doğa ile uzlaştırmayı amaçlayan ekoloji, bir bilim olarak adlandırılmadan önce de medeniyet tarihinde yerini almış ve ekolojinin temel ilkelerinin henüz belirlenemediği zamanlarda da görülmüştür. Doğada bizatihi olarak evirilen süreç anlayışı ise Alfred North Whitehead tarafından; “Haz,” “Özsel bağlılık,” “İnkarnasyon,“Yaratıcı olarak kendi kendini belirleme,” “Yaratıcı olarak kendi kendini ifade etme” ve “Yenilik” başlıkları altında toplanmıştır. Süreç kavramını bu doktrinlerle açıklayan Whitehead’in düşüncesi ile ekolojik düşünce bir araya geldiğinde, diğer canlıların da katılımlarıyla süreç üzerinden ekolojik bir yaklaşım öneren sanat çalışmaları nelerdir sorusu sorulabilir. Başka bir deyişle, plastik sanatlarda hangi sanat çalışmaları hem Whitehead’in teolojik süreç kavramına hem de ekolojik düşünceye uyarlanabileceği sorusu araştırılabilir. Bu bağlamda, ekolojik düşünceden Whitehead'in teolojik süreç düşüncesine ve oradan da plastik sanatlardaki sanat eserlerine uzanan bir ilişkiler ağının varlığı da irdelenebilir.
Anahtar Kelimeler: Alfred North Whitehead, ekolojik düşünce,
süreç felsefesi, süreç teolojisi
In history, ecological thinking
comes from the life of primitive commune communities that do not act directly
with art but form its core, in harmony with nature. In this respect, ecology,
which aims to reconcile human beings with nature, also took its place in the
history of civilization before it was called a science, and it was seen when
the basic principles of ecology were not yet determined. The understanding of
the process that evolves in nature has been gathered by Alfred North Whitehead
under the headings of “Enjoyment,” “God-Relatedness,” “Incarnation,”
“Creativity and Self-Determination,” “Creativity, Self-Expression,” and
“Novelty.” When the thought of Whitehead, who explains the concept of the
process with these doctrines, and ecological thought come together, the
question of what are the artworks that propose an ecological approach through
the process with the participation of other living things can be asked. Namely,
the question of which artworks in the plastic arts can be adapted to both
Whitehead’s theological process concept and ecological thought can be explored.
In this context, the existence of a network of relations extending from
ecological thought to Whitehead’s theological process thought and from there to
works of art in the plastic arts can be examined.
Keywords: Alfred North
Whitehead, ecological thinking, process philosophy, process theology