Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: VALI MAHBOUBI
Danışman: Yunus Berkli
Özet:
Bu araştırmanın amacı Türk-İslam sanatları içerisinde Hüsn-i Hat sanatının bir türü olan Nesta'lîk yazısının İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki gelişim ve değişimini karşılaştırarak iki üslup arasındaki farklılık ve benzerlikleri ortaya koymaktır. İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki Nesta'lîk hat yazılarındaki harf açıları, ters yuvarlak harfleri, harf bağlantıları, keşideler ve satır düzeni ve nokta işaretleri karşılaştırılmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada Nesta'lîk hat sanatının kavramsal bilgileri verildikten sonra nesta'lîk yazısının tarihi, özellikleri ve kullanıldığı alanlar ile İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki Nesta'lîk üslubunun önemli hattatları hakkında bilgiler verilmiştir. Bulgular kısmında ise İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki Nesta'lîk hat üslupları karşılaştırılmıştır. Çalışmada İranlı ve Türk hattatların Nesta'lîk kural ve ilkelerine göre eser ürettikleri ancak üsluptan kaynaklanan bazı farklılıklar tespit edilmiş ve bir takım sonuçlara ulaşılmıştır. Osmanlı Dönemi hattatların yazı açılarını değiştirmelerine karşın İranlı hattatların Nesta'lîk yazısında 65 ile 70 derecelik yazı açılarını korudukları sonucuna ulaşılmıştır. Osmanlı hattatlarının kelimelerindeki bağlantılar yuvarlak ve kıvrımsız iken İranlı hattatların bağlantıları yumuşak ve kıvrımlı bir daireyi andırmaktadır. Osmanlılarda keşideler düze yakın iken İranlılarda inişin çıkıştan daha yüksek ve hafif bir eğime sahip olup Osmanlı hattatlarının Nesta'lîk dizeleri daha kolay okunduğu sonucuna uaşılmıştır. Ayrıca İranlı hattatlar noktaları harflerin üzerinde yada altında istedikleri gibi yazarken Osmanlı hattatları noktalarını çoğunlukla alışık olunan biçimde kurallı kullandıkları sonucuna ulaşmışlardır.