Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Eczacılık Meslek Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEFA GÖZCÜ
Danışman: Zühal Güvenalp
Özet:
Amaç: Polygonum cognatum Meissn. ve Paeonia mascula
L. türlerinin herbalarından hazırlanan ana ekstre ve farklı polariteye sahip
alt fraksiyonların in vitro antidiyabetik, in vivo diyabetik sıçanlar üzerinde tedavi
edici ve koruyucu etkilerinin belirlenmesi, etkili ekstreler üzerinde
saflaştırma çalışmaları, saflaştırılan bileşiklerin in vitro antidiyabetik etkinliği ve etkiden
sorumlu bileşiklerin etkili ekstredeki miktarlarının HPLC ile tespit edilmesi
çalışmamızın amacını oluşturmaktadır.
Materyal
ve Metot: Ekstrelerin ve saflaştırılan
bileşiklerin in vitro antidiyabetik
etkilerinin test edilmesi amacıyla α-glukozidaz
enzim inhibitör etki deneyi yapılmıştır. Ekstrelerin in vivo diyabet
üzerine tedavi edici ve koruyucu etkilerinin belirlenmesi amacıyla Streptozotosin
(STZ) ile deneysel diyabet oluşturulan 250-300 gr aralığında
değişen Wistar albino türü sıçanlar kullanılmıştır. Bitki ekstreleri,
günde 2 kere aynı dozda 10 gün boyunca uygulanmış ve 10 gün sonunda sıçanlar
sakrifiye edilerek kan, pankreas, böbrek, kalp, göz ve karaciğer dokuları
alınmıştır. Saflaştırılan bileşiklerin yapıları 1D-, 2D-NMR, UV ve Kütle spektroskopisi
yöntemleri kullanılarak aydınlatılmıştır.
Bulgular:
Polygonum cognatum ve Paeonia mascula
türlerinin herbalarından hazırlanan etil asetat ve n-butanol ekstreleri en
yüksek in vitro α-glukozidaz
inhibitör etki göstermiştir. Yapılan in vivo çalışmaların sonuçlarına
göre; aynı ekstreler deneysel diyabet oluşturulmuş sıçanların açlık kan
şekerini yüksek oranda düşürmüştür. Buna ek olarak pozitif kontrol grubuna
kıyasla, etil asetat ve n-butanol ekstrelerinin
verildiği sıçanlarda AST, ALT ve MDA düzeyinde azalma, GSH düzeyinde ve SOD
aktivitesinde artış olduğu tespit edilmiştir. İzolasyon çalışmalarında, P.
cognatum’dan 11 bileşik, P. mascula’dan 8 bileşik
olmak üzerek toplam 19 bileşik saflaştırılmıştır. Bu bileşikler üzerinde
yapılan α-glukozidaz
inhibitör etki çalışması sonucunda P. cognatum ve P. mascula türlerinde etkiden sorumlu bileşikler sırasıyla kersetin (PCB-1) ve 1,2,3,4,6-penta-O-galloil-β-D-glukoz
(PME-1) olarak bulunmuştur.
Sonuç:
In vitro α-glukozidaz enzim inhbisiyonu,
in vivo deneysel diyabet oluşturulmuş sıçanlardan elde edilen
biyokimyasal ve histopatolojik bulgular doğrultusunda halk arasında antidiyabetik
amaçla kullanılan Polygonum cognatum ve Paeonia mascula türlerinin kan
şekerini düşürdüğü, karaciğer enzimleri üzerine olumlu etkilerinin olduğu,
antioksidan enzim düzeylerini önemli oranda arttırdığı, oluşan oksidatif stresi
önlediği görülmüş ve etkiden sorumlu bileşikler tespit edilmiştir. Bu iki türün diyabette ve diyabetin
neden olduğu komplikasyonlarda kullanılabileceği düşünülmüştür.