Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: IŞIL TAN
Danışman: Fahri Yavuz
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Amaç: Bu çalışmada Erzurum ilindeki tarımsal
kooperatiflerin işlevsellik ve sürdürülebilirliklerinin belirleyicilerinin
ortaya konulması ve bu belirleyicilerden hareketle politika önerileri sunulmaya
çalışılmıştır.
Yöntem: Erzurum’un 19 ilçesinde bulunan 113
tarımsal kooperatiften ulaşılabilen 95’i ile tam sayım yöntemiyle yüz yüze
anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen verilerle SPSS programında deskriptif
analizler yapılmış ve sonuçlar tablolaştırılmıştır. Limdep programında Binary Choice Probit modeliyle yapılan regresyon
analizi sonucunda kooperatiflerin işlevselliğinin ve sürdürülebilirliğinin
belirleyicileri tespit edilmiştir.
Bulgular:
Koopertatiflerin kuruluş amacında hayvan alımı, faaliyetlerinde ise süt
hayvancılığı büyük bir oranla ilk sırada yer alırken, sulama ikici, orman
ürünleri üçüncü sırada yer almaktadır. Tanımlayıcı istatistikler, kuruluş amacı
ve faaliyet alanına yönelik başarısızlıkların kooperatiflerin işlevselliğini ve
sürdürülebilirliğini olumsuz etkilediğini göstermektedir. Regresyon analiz
sonuçlarına göre ilçe merkezine uzaklık, işlenen arazi miktarı ve tarım dışı
faaliyette bulunmak kooperatiflerin işlevselliğini olumsuz etkilemektedir.
Eğitim seviyesi, ortak sayısı, üyelerin ihtiyaçlarının karşılanması ve tarımsal
desteklerden faydalanma ise işlevselliğe pozitif etki etmektedir. Diğer
taraftan ortak sayısı, gelir seviyesi ve tarımsal desteklerden faydalanma
pozitif etkiletmektedir.
Sonuç: Tarımsal kooperatiflerin işlevselliklerini
artırmak için ilçe merkezinde veya ilçe merkezlerine yakın köylerde kurulmaları,
ortak sayılarının fazla olması, ortaklarının ihtiyaçlarını karşılaması yanında kooperatif
yöneticilerinin ağırlıklı olarak tarımsal faaliyette bulunması, genel eğitim
seviyelerinin yüksek olması ve desteklerden yararlanmaları teşvik edilmelidir. Kooperatiflerin
sürdürülebilirliğini sağlamak için ise daha çok ortaklı kooperatiflerin
kurulması, gelir kaynaklarının artırılması ve ortakların tarımsal desteklerden
daha çok faydalanması sağlanmalıdır.