Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Hastalarında Bisfenol A (BPA) Düzeyleri ve Bilişsel İşlevler Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

---

Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Duygu DEĞİRMENCİOĞLU GÖK

Danışman: Fatma Tuygar Okutucu

Özet:

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); dikkatsizlik, dürtüsellik ve aşırı hareketlilikle karakterize, oluşumunda kalıtsal faktörler ve prenatal madde maruziyetleri, ağır metal ve kimyasal maruziyetleri, beslenme, yaşam tarzı/psikososyal faktörler gibi çevresel faktörlerin bulunduğu bir psikiyatrik bozukluktur. Bisfenol A (BPA), Polivinil klorür plastiklerin üretiminde, içecek kutuları, kompakt diskler ve biberonların iç yüzeylerini kaplayan boya ve plastik film üretimi gibi birçok alanda kullanılan önemli bir endokrin bozucu kimyasaldır. İnsan idrar, plazma, serum, tükürük, anne sütü gibi vücut sıvılarında BPA düzeylerinin ölçüldüğü çalışmalarla maruziyetin yaygınlığı gösterilmiştir. BPA maruziyeti, çeşitli çalışmalarda dışsallaştırma sorunları, hiperaktivite, zayıf duygusal kontrol ve bozulmuş davranışsal engelleme gibi DEHB davranışlarıyla ilişkilendirilmiştir. Çocuklarda BPA maruziyeti ile yüksek DEHB puanları ve dikkatsizlik arasında ilişkiler gözlemlenmiştir. Mevcut araştırma verileri, BPA gibi endokrin bozucu kimyasallara maruziyetin DEHB etyopatogenezinde rol oynayan çevresel faktörlerden olabileceğini, DEHB’de semptom şiddetini ve bilişsel işlevleri etkileyebilecek bir faktör olarak değerlendirilebileceğini düşündürmektedir. Çalışmamızda erişkin DEHB hastalarında Bisfenol A maruziyetinin serumda ölçülerek dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik semptomlarının şiddetine ve bilişsel işlevlere etkisinin değerlendirilmesini ve elde edilen verilerin sağlıklı kontrol grubu ile karşılaştırılmasını amaçlamaktayız. Hasta grubunda BPA düzeylerinin yüksek görülebileceğini, BPA düzeylerinin yüksek saptandığı bireylerde bilişsel işlev testlerinde etkilenme ve DEHB semptom şiddetinde artış görülebileceğini düşünüyoruz. Literatür taramamıza göre; şimdiye kadar erişkin DEHB hastalarında BPA maruziyetinin, semptom şiddetiyle ve bilişsel işlevlerle ilişkisinin değerlendirildiği bir çalışma bulunmamaktadır. Örneklemin 50 DEHB hastası, 50 sağlıklı kontrolden oluşması, katılımcıların sosyodemografik ve klinik özelliklerinin sosyodemografik veri formuyla, bilişsel işlevlerinin klinisyen tarafından uygulanan Stroop ve Wisconsin Kart Eşleme testleriyle değerlendirilmesi, aynı gün alınan kan örneklerinde BPA düzeylerinin saptanması planlanmaktadır.