Otizm spektrum bozukluğu tanısı olan çocuğa sahip annelerin aleksitimi düzeyleri ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı Başkanlığı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MERAL ORGUN

Danışman: Eda Ay

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

 Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Olan Çocuğa Sahip Annelerin Aleksitimi Düzeyleri ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Amaç: Bu araştırma otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanısı olan çocuğa sahip annelerin aleksitimi düzeyleri ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Materyal ve Metot: Araştırma tanımlayıcı türdendir. Çalışma Türkiye'nin doğusunda bir üniversite hastanesinin çocuk ve ergen ruh sağlığı biriminde tedavi gören otizm spektrum bozukluğu tanısı olan çocukların anneleri ile yapılmıştır. Araştırmanın evrenini belirtilen hastanenin çocuk ve ergen ruh sağlığı polikliniğine 15 Aralık 2022- 30 Haziran 2023 tarihleri arasında başvuran 94 OSB tanısı ile takip edilen çocuğun annesi oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğü evreni belli örnekleme yöntemine göre hesaplanmıştır. Araştırmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 88 anne örnekleme dahil edilmiştir. Veriler araştırmacı tarafından yüzyüze görüşme yöntemi ile 'Kişisel Bilgi Formu', 'Toronto Aleksitimi Ölçeği (TAÖ)', 'Otizm Yaşam Kalitesi Ölçeği-Ebeveyn Sürümü (OYKA-E)' kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi için SPSS 22 programı kullanılarak tanımlayıcı testler, değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için Varyans Analizi ve student t testi ve korelasyon analizi yapılmıştır. Bulgular: Katılımcıların OYKA-E Bölüm A alt boyut puan ortalaması 86.62±17.27, Bölüm B alt boyut puan ortalaması 51.26±16.47 olarak belirlenmiştir. Katılımcıların TAÖ toplam puan ortalaması 54.42±9.46 olarak bulunmuştur. Ölçeğe göre 51-60 puan alan bireylerde muhtemel bir alekditimi varlığından söz edilmektedir. Bu sonuca göre annelerin aleksitimik özellikler gösterdiği söylenilebilir. Katılımcıların OYKA-E Bölüm A alt boyutu ile TAÖ puanları arasında negatif yönde orta seviyede, Bölüm B alt boyutu ile TAÖ puanları arasında negatif yönde zayıf seviyede bir ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç: Annelerin aleksitimi ve otizm yaşam kalitesi arasında negatif yönde bir ilişki olduğu, annelerin aleksitimi puan ortalamaları arttıkça yaşam kalitelerinin düştüğü sonucuna ulaşılmıştır. Otizm spektrum bozukluğu tanısı olan çocukların annelerinde aleksitimi düzeylerini azaltmak ve yaşam kalitelerini yükseltmek için müdahale içeren çalışmaların yapılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Aleksitimi, otizm spektrum bozukluğu, yaşam kalitesi