Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BÜŞRA KOÇAK MACUN
Danışman: Muhsine Börekçi
Özet:
Amaç: Türkiye’de, Türk yazarlar tarafından yazılmış, 7-15 yaş grubuna yönelik kurmaca çocuk kitaplarının (hikâye, roman) taşıdığı değer ve iletilerin belirlenmesi, bu değer ve iletilerin toplumsal gelişme ve değişmeler ışığında değerlendirilmesi, değer ve iletilerin dağılımında yıllara göre fark olup olmadığı sorusuna yanıt aramak araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır.
Yöntem: Araştırma verilerinin toplanmasında temel nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Veri toplama yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Çalışmada 1920-2018 yılları arasında yayımlanan 347 farklı yazara ait 382 adet çocuk hikâye ve romanı incelenmiştir. Verilerin analizinde ise içerik analizi ve betimsel analiz kullanılmıştır. Verilerin sunulmasında sıklık ve yüzde değerleri kullanılmış ayrıca grafiklerden yararlanılmıştır.
Bulgular: Bu bölümde yapılan analizler sonucunda tespit edilen kodlar, değerler, bireylerin olumlu özellikleri, bireylerin olumsuz özellikleri, duygular, bireysel sorunlar, ulusal kimlik, aile, okul ve eğitim, inanç, sosyal ve ekonomik yapı, sosyal sorunlar, bilim ve teknoloji ve çevre olmak üzere on üç tema altında toplanmıştır. Her tema 1920-1939,1940-1959, 1960-1979, 1980-1999 ve 2000-2018 olmak üzere 5 dönem içerisinde değerlendirilmiştir.
Sonuç: Çalışmaya alınan çocuk kitaplarının belirlenen temaların çeşitliliğinden hareketle değerler ve iletiler açısından zengin bir içeriğe sahip olduğu görülmüştür. Tüm dönemlerde çocuk kitaplarında değerlere sıklıkla yer verildiği ancak 2000’li yıllardan sonra yazılan çocuk kitaplarında yer verilen değerlerin sayısında düşüş olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 1980’li yıllardan sonra yazılan çocuk kitaplarında aile, çevre, bilim ve teknoloji, sosyal sorunlar temasına ait iletilerin sıklık değerlerinde artış olduğu, 2000’li yıllardan sonra yazılan çocuk kitaplarında ise bireylerin olumsuz özellikleri, ulusal kimlik ve inanç temasına ait iletilerin sıklık değerlerinin düştüğü belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: değer, ileti, çocuk kitabı, toplumsal değişim