Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Şehir ve Bölge Plânlama, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Berru Köksüz
Danışman: Defne Dursun
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Amaç: Tezin amacı, sosyal sürdürülebilirlik üzerine literatürdeki eksiklikleri gidermek ve kent
merkezinde yeni işlevlendirilmiş bir kamusal alanda sosyal sürdürülebilirliğin ölçümüne
yönelik bir yöntem geliştirmektir. Bu bağlamda, ölçeğe ve niteliğe özgü bir veri seti
oluşturularak, sosyal sürdürülebilirliğin çok boyutlu yapısını değerlendirmek hedeflenmiştir.
Yöntem: Bu çalışma, AHP, kullanıcı anketi, mekânsal analiz ve derinlemesine görüşme
yöntemlerinden oluşmaktadır. Sosyal sürdürülebilirlik parametrelerinin ağırlıkları, uzman
görüşlerine dayalı Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemiyle belirlenmiştir. Çalışma alanında
5’li Likert ölçeğiyle yapılan kullanıcı anketleri ağırlıklı ortalama yöntemiyle analiz edilmiş ve
parametre ağırlıkları hesaplanmıştır. Uzman görüşleri ile kullanıcı anket sonuçları
karşılaştırılarak sosyal sürdürülebilirlik açısından mevcut durum değerlendirilmiştir. Ayrıca,
alanın mekânsal özellikleri haritalandırılarak mevcut durum tespit edilmiş ve ilgili konularda
fizik mekânın sosyal sürdürülebilirliğe etkisi anket sonuçları ile karşılaştırılarak belirlenmiştir.
Derinlemesine görüşmelerle kentsel hafızanın devamlılığı araştırılarak sosyal sürdürülebilirlik
bağlamında kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır.
Bulgular: Bu çalışma, Samsun Bulvar AVM’nin sosyal sürdürülebilirlik durumunu kapsamlı
bir şekilde analiz etmektedir. AHP yöntemi ve kullanıcı anketleri ile sosyal sürdürülebilirlik
parametrelerinin ağırlıkları belirlenmiş, mekânsal analizler ve derinlemesine görüşmelerle bu
parametrelerin mevcut durumu incelenmiştir. Analizler, ulaşım altyapısının ve açık rekreasyon
alanlarının iyileştirilmesi gerektiğini, ayrıca kentsel hafıza parametresinin güçlendirilmesi
gerektiğini ortaya koymuştur. Eski tütün fabrikasının sosyal hafıza üzerindeki etkisi ve çevresel
izlerin silinmesi, alanın tarihsel kimliğinin yeniden inşa edilmesi, alanda bu kimliği
yaşatmaya/hatırlatmaya yönelik düzenlemeler yapılması gerekliliğini göstermektedir. Çalışma,
sosyal sürdürülebilirliği artırmak için yapılan önerilerin sürdürülebilir kentsel gelişim için kritik
öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır.
Sonuç: Bu çalışma, kent merkezinde dönüşüme uğrayan küçük ölçekli yapılı çevre biriminin
sosyal sürdürülebilirlik açısından mevcut durumunu inceleyerek, ilgili sosyal sürdürülebilirlik
parametrelerini AHP yöntemiyle belirlemiştir. Elde edilen bulgular, sosyal sürdürülebilirliği
olumsuz etkileyen eksiklikleri ortaya koymuş ve çeşitli mekânsal ve altyapısal iyileştirmelerin
gerekliliğini vurgulamıştır. Ayrıca, kentsel hafızanın devamlılığının sosyal sürdürülebilirlik
üzerindeki etkisinin önemi ve fizik mekânın yeniden üretiminde kentsel hafızanın
korunması/yaşatılması gerekliliği anlaşılmıştır. Çalışma, küçük ölçekli yapılı çevre birimlerinin
sosyal sürdürülebilirliğini ölçmek için geliştirilen modelin, kentsel dönüşüm projelerinde etkin
bir rehber işlevi görebileceğini göstermektedir.