Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EMİN CAN KANLI
Danışman: İsa Çelik
Özet:
Günümüzde bazı kesimlerin sûfîlerin takip ettikleri yolun Kur'ân-ı Kerîm ile bağdaşmadığı, bununla birlikte müfessir sûfîlere ait tefsîrlerin âyetlerde kastedilen zâhirî ma'nâdan uzak bir şekilde yorumlarda bulundukları şeklindeki iddialar bizi böyle bir çalışmaya sevk etmiştir. Çalışmamızda bir müslümanın sahip olması gereken ahlâkî meziyetleri, ahlâka ilişkin âyetlere ve müellifimiz İsmail Hakkı Bursevî'nin Rûhu'l-Beyân adlı tefsîri bağlamında söz konusu âyetlerden çıkardığı işârî yorumlara dayanarak değerlendirmeye çalıştık. Resûl-i Ekrem'in (s.a.v.), "Ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim"1 şeklindeki beyânı, gönderilişindeki asıl gayenin; biz insanoğlunda var olan birtakım ahlâkî meziyetleri kemâl noktaya ulaştırmak olduğudur. Hz. Âişe'ye (r.anh) Allâh Resûlü'nün (s.a.v.) ahlâkı sorulduğunda "O'nun (s.a.v.) ahlâkı Kur'ân idi."2 şeklindeki beyânı bize, Kur'ân-ı Kerîm'in bu eksikliğin giderilmesi noktasında İslâm dininin ana kaynağı olduğu ve içerisinde yaşantımıza dair ahlâki vasıfları barındırdığını göstermektedir. Sûfîlerin eserlerinden hareketle tasavvufa dair yaptıkları tanımlar bize tasavvufun asıl amacının kişiye; "Allâh'ın (c.c.) ve Resûlü'nün (s.a.v.) methettiği ahlâkî vasıfları kazandırmak" olduğunu göstermektedir. Çalışmamızda, müellifimiz İsmâil Hakkı Bursevî'nin tefsîrinde tasavvufî ahlâka dair âyetlere ilişkin getirdiği işârî yorumların; âyetlerin zâhiriyle herhangi bir çelişki göstermediği saptanmıştır. Bununla birlikte söz konusu yorumların; âyetlerin sebeb-i nüzûl rivayetleri, âyet ve hadîsler, sahâbe-i kirâm ve tâbiûn sözlerinin akabinde yer alması gibi hususlar O'nun, tefsîrinde önceliği zâhirî yorumlara verdiğine, bâtınî yorumu ise aslî ma'nâ olarak görmediği, aksine zâhirin tamamlayıcısı olarak gördüğüne işâret etmektedir. Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Ahlâk, İşârî Tefsîr, Rûhu'l-Beyân