Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEDAT SEVEROĞLU
Danışman: Mehmet Kerim Güllap
Özet:
Amaç: Köpekdişi
(Cynodon dactylon), yüksek kalitede
ot üretmesi, karışık yetiştirmeye uygun olması ve toprak yüzeyini kaplama
oranının fazla olması nedeniyle kaba yem üretimi, mera ıslah çalışmaları,
toprak muhafazası ve peyzaj düzenlemeleri açısından büyük önem taşımaktadır.
Ancak bu bitkinin kültür çeşitlerinin soğuğa hassas olması sebebiyle yüksek
rakımlı bölgelerde yetiştiricilikleri yapılamamaktadır. Yapılan bu çalışma ile
doğal florada bulunan yabani köpekdişi genotipleri toplanarak hem bunların yem,
mera ve çim tipi olarak değerlendirme olanakları hem de tarımsal ve morfolojik
özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.
Yöntem: Araştırmanın
ilk yılında doğal floradan köpekdişi popülasyonları klonlar halinde toplanarak
sera şartlarında saksılarda köklendirilmiştir. Bitki materyali toplanan
lokasyonların koordinatları ve yükseltileri kaydedilmiş ve toprak
özelliklerinin belirlenmesi amacıyla da toprak örnekleri alınmıştır. Çalışmanın
ikinci yılında, saksılarda köklendirilen bitkiler Atatürk Üniversitesi Bitkisel
Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme alanlarında tek sıralı olarak
dikilmişlerdir. Araştırmada 2020 ve 2021 yıllarında 2 yıl süre ile genotiplerin
bazı fenolojik, morfolojik ve tarımsal özellikleri ile yem kalite özellikleri
belirlenmiştir.
Bulgular: Yapılan
çalışmada sürme, başaklanma ve çiçeklenme tarihleri bakımından toplanan
genotipler genel olarak kontrol çeşitlerine üstünlük sağlarken, bitki boyu
13,26- 51,56 cm arasında, başak uzunluğu 1,99-4,66 cm, kök boğazı taç genişliği
22,36-36,26 cm, sürgün sayısı 11,67-51,62 adet/bitki, büyüme şekli 1-9, sap kalınlığı
0,53-1,10 mm, yapraklılık 6-9, yaprak boyu 1,51-5,68 cm, yaprak eni 1,00-2,56
mm, yaprak rengi 6-9, yeşil bitki ağırlığı 9,20-95,37 g/bitki ve kuru bitki
ağırlığı 5,22-45,24 g/bitki arasında değişiklik göstermiştir.
Sonuç: Yapılan
çalışmada toplanan genotiplerin büyük çoğunluğunun genel olarak incelenen tüm
özellikler açısından kontrol çeşitlerine oranla belirgin bir üstünlük
gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca yapılan çalışmada toplanan genotiplerin yem,
mera ve çim tipi olarak değerlendirilmesi açısından takip eden yıllarda
seleksiyon çalışmalarının yapılması uygun olacaktır.