Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUHAMMED LÜTFÜ AVCI
Danışman: Recai Kızıltunç
Özet:
Klasik şiir, akraba Türk topluluklarının ortak belleğini inşa eden tarihi ve kültürel
unsurlardan biridir. Amacımız bu ortak belleği, birbirinin çağdaşı olan iki hükümdarın dilinden
ortaya koymaktır.
Çalışmamızda Fatih ve Baykara’nın şiirlerini derli toplu olarak içermeleri nedeniyle iki
kaynağı temel aldık. Bunlardan ilki Muhammed Nur DOĞAN’ın, çeşitli nüshalardan yararlanarak
oluşturduğu “Fatih Dîvânı ve Şerhi” adlı çalışmasıdır. Bu çalışmada çeşitli mecmualarda Fatih’e
atfedilen metinleri de dahil ettiği Avni mahlasıyla yazılmış 74 gazel 2 kıt’a, 1 murabba, 6 beyit
ve 1 mısradan oluşan toplam 84 şiir mevcuttur. Temel kaynaklardan diğeri, Talip YILDIRIM’ın
Türkiye’de bulunan tüm nüshalarıyla ortak bir metin hazırladığı “Baykara Divanı” adlı doktora
çalışmasıdır. Çalışmada, Baykara’ya ait Hüseynî mahlasıyla yazılmış 201 gazel, 2 muhammes, 6
rubai ve 3 beyitten müteşekkil 212 adet şiir metni bulunmaktadır.
Karşılaştırmayı esas alan çalışmamızda, öncelikle konu başlıklarına uygun beyitleri tespit
ettik. Ardından bu beyitleri klasik şerh yönteminin aşamalarına göre Türkiye Türkçesine aktardık.
Beyitlerin anlatım düzenlerini tablo halinde haritalandırdık. Beyitler üzerine uyguladığımız bu
haritalandırmayla, anlamsal olarak kilit öneme sahip kelimelerin bağlamlarını tespit etmeyi
amaçladık.
Giriş bölümünde çalışmanın amacına dair kısa bir değerlendirme yaptıktan sonra ana
hatlarıyla teorik ve metodik çerçeveyi izah etmeye çalıştık. Ardından çalışmada kullandığımız
ana kaynaklar hakkında bilgi verdik. Son olarak Fatih ve Baykara’nın sanat anlayışları ve şiir
telakkileriyle ilgili kısa bir değerlendirmede bulunduk. Asıl metinde ise iki divanda tespit
ettiğimiz ortak kullanımlar üzerinden bağlamsal karşılaştırmayı tamamladık. Bu kısımda elde
ettiğimiz bulguları sonuç bölümünde değerlendirdik.
Anahtar Kelimeler: Hüseyin Baykara, Fatih, Klasik Şiir, Dini Motifler, Karşılaştırma.