Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: UMUT YILDIZ
Danışman: Erdoğan Öztürk
Özet:
Amaç: Bu araştırma,
hasat sonrası hemen işlenemeyen ve tarla şartlarında bekletilmek zorunda kalan
şeker pancarı kök gövdelerinde oluşabilecek ağırlık kayıpları ve bazı kalite
özelliklerindeki değişimleri belirlemek amacıyla 2020 yılında yürütülmüştür.
Yöntem: Çalışmanın birinci aşamasında, araştırmada kullanılmak
üzere ihtiyaç duyulan bitki materyali Erzincan ili Çayırlı ilçesine bağlı
Verimli köyü çiftçi tarlasında üretilmiştir. Hasat sonrası (birinci aşama) elde
edilen bitki materyali bu çalışmanın ikinci aşamasında kullanılmıştır. Araştırmada,
hasat edilen şeker pancarı kök gövdelerinin tarla şartlarında bekletildiği dört
farklı süre (hasattan sonra hemen (0 gün), 10, 20 ve 30 gün) yer almış,
“Tesadüf Parselleri” deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür.
Bulgular:
Elde edilen bulgulara
göre şeker pancarı kök gövdelerinin hasat sonrası bekletilme süresinin zararlı
azot, pH, kül değeri ve safiyeti haricinde diğer incelenen tüm karakterler
üzerine etkileri önemli bulunmuştur. Şeker pancarı kök gövdelerinin bekletilme
süreleri önemli derecede ağırlık kayıplarına neden olmuştur. Ağırlık kaybı 30
günlük bekleme süresinde daha fazla olurken, %45,1 oranında kayıp meydana gelmiştir. İlk 10
günlük bekleme süresinde %25,8 olan ağırlık kaybı, 20 günlük sürede %37,2
olarak saptanmıştır. Şeker pancarı kök
gövdelerinin işlenmeden bekletilme süresinin uzatılması durumunda kuru madde
içeriğinin artış gösterdiği belirlenmiştir. Hasat anında ölçülen kuru madde
miktarına göre 10 günlük sürede %26,1, 20 günlük sürede %48,0 ve 30 günlük
silolama süresinde ise %53,2 olarak belirlenmiştir. Hasat esnasında belirlenen
şeker oranı %17,4 iken, 10 günlük silolama süresi sonunda %22,0, 20 günlük
silolama sonucunda %24,2 ve 30 gün sonunda ise %26,9’a yükselmiştir. Şeker
pancarı kök gövdelerinin işlenmeden tarla şartlarında bekletilmesi zararlı azot
ve kül değerlerinin kısmen de olsa artmasına neden olurken, pH değerinin
belirli bir süreye kadar artmasına (10 gün) tekrar azalmasına neden olduğu
belirlenmiştir. Safiyeti değerlerinde,
silolama süresinin artmasına paralel olarak artış meydana gelmiş, en fazla 30
günlük bekleme süresinde 91,84 g/100 olmuştur.
Sonuç:
Şeker pancarı kök gövdelerinin hasat
sonrası işleninceye kadar tarla şartlarında bekletilmesinde kalite açısından
artışların, ancak önemli derecede de ağırlık kaybının oluştuğu
belirlenmiştir. Şeker pancarı kök
gövdelerinde oluşacak kayıpların en aza indirilmesi amacıyla hasat sonrası mümkün
olan en kısa sürede hemen işlenmesi, eğer bekletilmek zorunda kalınıyor ise 10-20
gün arasında işlenmesi önerilmektedir.