Böbrek nakilli hastalarda takrolimus ve siklosporin kullanımının karşılaştırılması: Tek merkezli retrospektif çalışma

ESRA ALTINTAŞ KUŞKAPAN

Böbrek nakilli hastalarda takrolimus ve siklosporin kullanımının karşılaştırılması: Tek merkezli retrospektif çalışma

Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ESRA ALTINTAŞ KUŞKAPAN

Danışman: Abdullah Uyanık

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Amaç: Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi'nde takipli böbrek transplantasyonu yapılan, takrolimus veya siklosporin içeren tedavileri kullanan hastaların demografik özellikleri, laboratuvar bulguları, ilaç yan etkileri, greft sağkalımı, mortalite oranları açısından karşılaştırılma yapılması ve bu hastalarda mortaliteyi etkileyen durumların incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Hastanemize 01.01.2004 – 01.06.2022 tarihleri arasında başvuran, nefroloji polikliniğinde takip edilen böbrek transplantasyonu yapılmış 200 takrolimus, 86 siklosporin kullanan hasta çalışmaya alındı. Hastaların demografik özellikleri, 3 aylık periyotlar ile bakılan ve ortalaması alınan laboratuvar değerleri, kan basıncı değerleri, hastaların enfeksiyon geçirme durumları ve bu enfeksiyonun hastaneye yatışa neden olup olmadığı, hastalarda ilaç kullanımı sonrası görülen yan etkiler, hastalarda gelişen greft kaybı, mortalite oranları ve rejeksiyon sonrası mortalite oranları iki ilaç grubu arasında karşılaştırıldı. Bulgular: Siklosporin kullanan hastaların nakil oldukları yıl ortalaması takrolimus kullanan hastalara göre düşük saptandı (p<0.001). Transplantasyon öncesi diabetes mellitus hastalığı insidansı siklosporin kullanan grupta takrolimus kullanan gruptan daha fazla bulundu (p:0.010). Ortalama serum magnezyum ve potasyum değerleri takrolimus kullanan grupta siklosporin kullanan gruba göre düşük saptanırken (p<0.001 ve p:0.012), ortalama serum sodyum değeri ise siklosporin kullanan grupta takrolimus kullanan gruba göre düşük saptandı (p:0.012). Siklosporin kullanan hastalarda ortalama hemoglobin değeri takrolimus alan gruba göre düşük saptandı (p:0.019). Ortalama LDL, total kolesterol ve arterial tansiyon ölçümleri siklosporin alan grupta takrolimus alan gruba göre yüksek saptandı (p:0.001, p:0.004 ve p:0.028). İki ilaç grubunda tedavi süresince enfeksiyon gelişme oranları ve enfeksiyon türleri arasında istatiksel fark saptanmadı. Hastalar kreatinin değerleri ve greft sağkalımları açısından incelendiğinde, iki grup arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı. Kaplan-Meier analizi ile mortalite incelendiğinde takrolimus tedavisi siklosporin tedavisine göre üstün bulundu (p:0.020), fakat mortaliteyi etkileyen faktörler Multivariate Cox-Regresyon analizi ile incelendiğinde mortaliteye sadece greft sağkalım süresinin etki ettiği görüldü (HR:0.044 [95%CI:0.006-0.319] (p:0.002)). Sonuç: Tedavi süresince böbrek fonksiyonu ve greft sağkalımı değerlendirildiğinde iki ilacın birbirlerine üstünlükleri saptanmadı. Yine tedavi süresince gelişen enfeksiyon durumu ve enfeksiyon türleri açısından da iki ilaç arasında fark saptanmadı. Lipid profili ve tansiyon arterial değerlerinde ise takrolimus tedavisi siklosporin tedavisine göre üstün bulundu. Ortalama glukoz değerleri ve ilaç kullanımı sonrası yan etki olarak gelişen diabetes mellitus insidansında iki ilaç grubu arasında fark saptanmadı. Yan etki olarak kozmetik yan etkiler siklosporin kullanan hasta grubunda saptandı, bu yan etkiler ilaç değişimine neden olmadı. Univariate Cox-Regresyon analizinde siklosporin kullananlar takrolimus kullananlardan daha fazla mortaliteye sahip çıkmış olsa da yapılan çok değişkenli analizde mortaliteyi etkileyen tek faktörün greft sağ kalım süresi olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Böbrek Transplantasyonu, Takrolimus, Siklosporin, Greft Sağkalımı, Mortalite

Objective: The aim of this study was to compare the demographic characteristics, laboratory findings, drug side effects, graft survival, and mortality rates of patients who underwent kidney transplantation with treatment including either tacrolimus or cyclosporine at the Atatürk University Medical Faculty Research Hospital, and to investigate the factors affecting mortality in these patients. Materials and Methods: Two hundred patients using tacrolimus and 86 patients using cyclosporine who underwent kidney transplantation and were followed up in the nephrology policlinic between 01.01.2004 – 01.06.2022, were included in the study. Patients' demographic characteristics, laboratory values measured and averaged in 3 month periods, blood pressure values, incidence of infections and whether the infection resulted in hospitalization, drug side effects seen in patients, graft loss, mortality rates, and mortality rates after rejection were compared between the two drug groups. Results: The mean year of transplantation in patients using cyclosporine was found to be lower than those using tacrolimus (p<0.001). The incidence of diabetes mellitus before transplantation was higher in the cyclosporine group than in the tacrolimus group (p:0.010). The mean serum magnesium and potassium values were lower in the tacrolimus group than in the cyclosporine group (p<0.001 and p:0.012), while the mean serum sodium value was lower in the cyclosporine group than in the tacrolimus group (p:0.012). The mean hemoglobin value was lower in patients using cyclosporine than in those using tacrolimus (p:0.019). The mean LDL, total cholesterol, and arterial blood pressure measurements were higher in the cyclosporine group than in the tacrolimus group (p:0.001, p:0.004, and p:0.028). There was no statistically significant difference between the two drug groups in terms of infection rates and types during the treatment period. When patients were examined in terms of creatinine levels and graft survival, no statistically significant difference was found between the two groups. When mortality was analyzed using Kaplan-Meier analysis, tacrolimus treatment was found to be superior to cyclosporine treatment (p:0.020). However, when factors affecting mortality were examined by Multivariate Cox-regression analysis, only graft survival time was found to have an effect on mortality (HR:0.044 [95%CI:0.006-0.319] (p:0.002)). Conclusion: When evaluating kidney function and graft survival during treatment, no superiority was found between the two drugs. Similarly, no difference was detected between the two drugs regarding the incidence and types of infections that occurred during treatment. However, tacrolimus treatment was found to be superior to cyclosporine treatment in terms of lipid profile and arterial blood pressure values. There was no significant difference between the two drug groups in terms of average glucose values and the incidence of diabetes mellitus as a side effect of medication use. Cosmetic side effects were observed in the group of patients using cyclosporine as a side effect, but these side effects did not result in a change of medication. Although the Univariate Cox Analysis showed that patients using cyclosporine had a higher mortality rate than those using tacrolimus, the Multivariate Cox Analysis revealed that the only factor affecting mortality was the graft survival time. Keywords: Kidney Transplantation, Tacrolimus, Cyclosporine, Graft Survival, Mortality.