Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ercan KAVUNCUOĞLU
Danışman: Kenan Taştan
Özet:
Amaç: Diyabet, yeterince insülin üretilmediğinde
veya üretilen insülinin etkin bir şekilde kullanamadığında ortaya çıkan ciddi,
kronik, metabolik bir hastalıktır ve tüm dünyada dört öncelikli bulaşıcı
olmayan hastalıklartan biri olan önemli bir sağlık problemidir. Diyabet
tedavisi, metabolik kontrolün sağlanması sürecinde diyabet yönetimini en iyi
şekilde sağlama temeline dayanmaktadır. Diyabet hastalarının diyabet yönetiminin
hedefe ulaşabilmesi için yeterli bilgi, beceri ve hastalığa karşı olumlu tutuma
sahip olmaları gereklidir. Bu çalışmada, Atatürk Üniversitesi Eğitim Aile
Sağlığı Merkezlerinde izlenen diyabetli hastaların diyabete karşı olan tutum ve
davranışlarını incelemek ve bu tutum ve davranış değişiklikleri ile ilişkili
faktörleri saptamak amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel nitelikteki araştırma, Temmuz-Aralık
2019 tarihleri arasında Atatürk Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı’na
bağlı 5 eğitim aile sağlığı biriminde yapıldı. Eğitim aile sağlığı merkezi
nüfuslarına kayıtlı, dahil edilme kriterlerine uyan ve dışlanma kriterlerini
taşımayan 121 Tip 2 Diyabetes Mellituslu hasta çalışmaya alındı. Hastalar
onamları alındıktan sonra veri toplama aracı olan Sosyodemografik Özellikler
Formu, Klinik Veriler Formu ve Diyabet Tutum Ölçeği (DTÖ)’nden oluşan anket
formu yüz yüze görüşme tekniği ile uygulandı. Veriler SPSS 22.0.0 programı ile
analiz edildi. Tanımlayıcı istatistikler sayı, yüzde, ortalama, standart sapma,
minimum ve maksimum değer olarak belirtildi. Numerik değişkenlerin normal
dağılıma uygunluk durumu Kolmogrov Smirnov testi ile değerlendirildi. Analizlerde
olarak Mann Whitney-U, Kruskal Wallis, Spearman Korelasyon testleri kullanıldı.
İstatistiksel olarak önemlilik sınırı p<0.05 kabul edildi.
Bulgular: Araştırmada
katılımcıların %58.7’si erkek, %41.3’ü kadındı. Yaş ortalamaları 55.0 yıldı ve
katılımcıların %49.6’sı üniversite mezunu, %84.3’ü evliydi. Araştırmaya katılan
DM hastalarının %9.9’u tedavide insülin kullanıyordu, %52.1’inin diyabet
dışında ek kronik hastalığı, %5.0’ında diyabetik ayak vardı. Hastaların %36.4’ü
diyabet eğitimi aldığını, %58.7’si diyetine uyduğunu, %40.5’i düzenli egzersiz
yaptığını belirtti. DTÖ puan ortalamaları 3.8±0.5’ti.
Hastaların çalışma durumuna göre genel DTÖ puanları arasındaki fark anlamlıydı
(p=0.003). Cinsiyetlerine göre özel eğitim gereksinimi (p=0.030), eğitim
durumuna göre Tip 2 diyabetin ciddiyeti (p<0.001), diyabet
tanı süresine göre hasta uyumuna karşı tutum (p=0.045), diyabet tedavisine göre
kan glikoz kontrolü ve komplikasyonlar (p=0.040) ve hasta otonomisine karşı
tutum (p=0.009), diyabet dışında kronik hastalık bulunma durumuna göre özel
eğitim gereksinimi (p=0.032), diyetine uyma durumuna göre hasta otonomisine
karşı tutum (p=0.032), düzenli olarak egzersiz yapma durumuna göre özel eğitim
gereksinimi (p=0.030), hasta uyumuna karşı tutum (p=0.018) ve hasta otonomisine
karşı tutum (p=0.007) alt grup puanları arasında anlamlı fark vardı.
Sonuç: Diyabetli bireylerin
hastalıklarına karşı tutumları cinsiyet, eğitim durumu, çalışma durumu, diyabet
tanı süresi, tedavi şekli, ek kronik hastalık, diyete uyma ve düzenli egzersiz
yapma durumlarından etkilenebilmektedir. Diyabet hastalarına klinik
yaklaşımlarda, diyabet hasta eğitimlerinin planlanmasında ve eğitim sırasında
bu durumlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Tip 2 diyabet, Diyabet
Tutum Ölçeği, Hasta tutumu