Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET ASLAN
Danışman: Vedat Dağdemir
Özet:
Amaç: Çalışmada amaç
Dünyanın en önemli kuru kayısı üretim bölgesi olan Malatya ilinde kuru
kayısının üretim ve pazarlama aşamasında üreticilerin üretim ve pazarlama
etkinliklerini belirlemek, pazarlama marjını tahmin ederek pazarlama
problemlerine çözüm önerisi geliştirmek olarak belirlenmiştir.
Yöntem: Örnekleme
neticesinde belirlenen işletmeler ile yapılan anketlerden elde edilen veriler ile
işletmelerin sosyo ekonomik özellikleri ile yıllık faaliyet sonuçları
hesaplanmıştır. İşletmelerin üretim etkinliği ve etkinliği etkileyen
değişkenler klasik Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Simar ve Wilson (2007) tarafından
geliştirilen iki aşamalı VZA analizi kullanılarak belirlenmiştir. İşletmelerin
pazarlama etkinliği geliştirilmiş Acharya’nın modifiye edilmiş pazarlama
etkinliği metodu kullanılarak hesaplanmıştır.
Bulgular: Üreticilerin
ortalama 53,1 yaşında, 8,58 yıl eğitime sahip ve 28,36 yıl üreticilik
deneyiminde oldukları belirlenmiştir. Aktif sermayenin % 90,72’sini arazi
sermeyesi ve % 9,28’ini ise işletme sermayesi oluşturmaktadır. İşletme başına
ortalama brüt kar 62199,88 ₺, bir dekar araziye tarımsal gelir 1427,91 ₺/da, net
çiftlik karı dekara 895,63₺ olarak hesaplanmıştır. Rantabilite faktörü %30,84
olarak bulunmuştur. Pazarlama marjı 18,82 kg/₺, kuru kayısı için hesaplanan
oransal pazarlama marjları aracılar için %6,99, ihracatçılar için %21,43 ve perakendeciler
için %24,21 olarak belirlenmiştir. Çalışmada üreticiden tüketiciye 8 farklı
pazarlama kanalı olduğu belirlenmiştir. İşletmelerde teknik etkinlik skoru
klasik VZA ile ÖDG varsayımında 0,67 bootstrap önyükleme teknik etkinlik 0,47
olarak hesaplanmıştır. Gruplar itibari ile ÖDG varsayımında etkinlik skorları
arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.
Etkinliği etkileyen unsurlardan yaş, yetiştiricilik bölgesi, tarımsal
destekler ve arazi büyüklüğü anlamlı bulunmuştur. Pazarlama etkinlik skorları
0,60 olarak belirlenmiştir. Gruplar itibari ile pazarlama etkinlik skorları
arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir.
Sonuç: Üreticilerin üretim etkinlik skorları ortalaması düşük olarak
değerlendirilebilirken ilçe grupları ve gruplar itibari ile etkinlik skorları
arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Verimlilik küçük işletmelerde
etkinlik ise büyük işletmelerde yüksek olarak bulunmuştur. Bu durum kaynakların
etkin kullanımında işletme büyüklüğünün önemini ortaya çıkarmıştır. Desteklemelerin
etkinliği arttırdığı belirlenmiştir. Etkinliği açıklayan değişkenler
incelendiğinde üretim alanı, yaş, desteklemeler ve yetiştiricilik bölgesi
anlamlı bulunmuştur. Pazarlama ortalama
etkinlik skorları üretim etkinliğinde olduğu gibi düşük çıkmıştır. İşletme grupları itibari ile pazarlama
etkinlik skorları arasında farklılıklar anlamlı bulunmuştur. İşletmelerin
üretim alanı arttıkça pazarlama etkinliklerinin de arttığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Pazarlama etkinliği, Üretim etkinliği, Pazarlama marjı, Kuru kayısı, VZA,
Malatya
Aralık 2022, 181 sayfa