Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Anasanat Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yakup AÇAR
Danışman: Yavuz Şen
Özet:
Bu araştırmada, TRT Türk halk müziği repertuarında bulunan kına türkülerinin makamsal, usûl ve güfte özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu temel amaç çerçevesinde türkülerin karar perdeleri, güçlüleri, yedenleri ve asma kalışlar incelenerek makamsal özellikleri; zaman, birim, usûl türü, usûl kalıpları, metronomları ve nota süreleri incelenerek usûl özellikleri; kafiyeleri, kafiye düzenleri ve vezinleri incelenerek güfte özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmanın yürütülmesinde belgesel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, TRT THM repertuarı oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, repertuarda yer alan 75 kına türküsü oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda, kına türkülerinin müzikal özellikleri olan makam dizileri ve usûllerinin, yörelere göre benzerlik ve farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Bazı kına türkülerinde aynı güftenin yörelere göre farklı makam dizileri ve farklı usûllerle icra edildiği görülmüştür. Güftesi aynı olan eserlerde ise yörelere göre çeşitli ağız özellikleri gösteren değişiklikler saptanmıştır. Kına türkülerinin bazılarında ise melodik yapının aynı olup, söz ve usûl açısından farklılaşmaların olduğu görülmüştür. Ülkemizin pek çok yerinde benzer ve farklı özelliklerle söylenen kına türkülerinin kültürel zenginliğimizin önemli bir parçasını oluşturduğu görülmektedir. Yapılan analizler sonucunda, TRT THM repertuarında bulunan 75 kına türküsünün en yüksek oranla % 54.7'sinin (41 türkünün) "Hüseyni" makamı dizisinde, % 40'ının (30 türkünün) 9/8'lik usûlde ve % 34.7'sinin (26 türkünün) 7 ses aralığında, % 53.3'ünün (40 türkünün) pes sesi La (Dügâh) perdesinde, % 53.3'ünün (40 türkünün) tiz sesi Sol (Gerdaniye) perdesinde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kına türkülerinin en yüksek oranla % 37.3'ünün (28 türkünün) 8'li hece ölçüsünde olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Gelenek, Türk Halk Müziği, Geleneksel
Türk Halk Müziği, Kına, Türkü, Kına Türküleri, Ağıt.