Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET SAFA YILDIRIM
Danışman: Savaş Eğilmez
Özet:
1258 yılında Doğu Akdeniz’de rakipleri
Venedikliler ve Pisalılar tarafından zarara uğratılan ve Akka’dan kovulan
Cenevizler, Venediklilerden intikam almak için 13 Mart 1261’de VIII. Mikhail ile
Konstantinopolis’in özgürleştirilmesi üzerine Nymphaeum Anlaşması’nı
imzaladılar. Bu anlaşmaya eklenen bir madde ile Karadeniz’e açılma imkânına kavuştular.
Akabinde Karadeniz’e kıyısı olan devletlerle irtibat kurarak ilk kolonileri
kurmaya başladılar. Karadeniz kıyılarında, başta Caffa (Kefe), Simisso
(Samsun), Trebisonda (Trabzon), Vicina, Samastro (Amasra), Sinope (Sinop),
Savastopolis (Sohum), Cembalo (Balaklava), Soldaia (Sudak), Vosporo (Kerç), Lo
Copa (Kuban), Matrega (Taman), Tana (Azak), Chilia (Kili) ve Licostomo
Cenevizlerin koloni kurdukları yerleşmelerdi. Bir Ceneviz konsolos ve memurlar
tarafından idare edilen bu kolonilerde kilise, han, hamam, yönetim binası,
evler inşa ettiler. Karadeniz kıyılarında kârlı ticaret yaparak bundan servet
biriktirdiler. Bu ticaretin tekelini ellerinde bulundurabilmek için gerek
Venedikliler gerekse de Karadeniz’e kıyısı olan devletler zaman zaman savaştılar.
Karadeniz ticaretinin ana ürünleri
köleler, kürk-deri, et-balık, havyar, tahıl, bal-balmumu, tuz, ipek, çeşitli
baharatlar, değerli taşlar ve madenler, boya maddeleri, tekstil ürünleri ve
şaraptı. Yaklaşık 200 yıl süren Ceneviz kolonizasyonuna ilk büyük darbe 1453’te
Osmanlı Sultanı II. Mehmed’in Konstantinopolis’i ve Pera’yı fethiyle, son darbe
ise 1475’te Sultan II. Mehmed’in emriyle donanma komutanı olarak Karadeniz’e
açılan Gedik Ahmed Paşa’nın başkent Kefe’yi ve Kırım sahillerini ele
geçirmesiyle vuruldu. Karadeniz’de Ceneviz kolonial sistemi böylece çöktü.
Bu çalışmada tarihi kaynaklar ışığında 1261-1475
yılları arasında Karadeniz’de varlık gösteren Ceneviz kolonilerinin siyasi,
idari, askeri ve sosyo ekonomik durumları incelenmiş ve Karadeniz’de icra
edilen ticarete ve ticari ürünlere değinilmiştir.