Erzurum'daki Suriyeli sığınmacıların sosyoekonomik özellikleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÖZNUR ŞİMŞEK

Danışman: Namık Tanfer Altaş

Özet:

Coğrafi anlamda bir mekân değişikliği olan göç, toplumun demografik yapısını değiştirmekte ve toplumsal dokuyu yeniden şekillendirmektedir. Suriye'den Erzurum'a zorunlu olarak gerçekleşen göç hareketlerinden göçmenlere uygulanacak politikaların başarılı olması ve geleceğine yönelik çıkarımların yapılabilmesi için Suriyeli sığınmacıların tanınması ve mekânsal davranışlarının analiz edilmesi gerekir. Bu amaçla, Erzurum'a gelen Suriyeli sığınmacıların demografik, sosyoekonomik niteliklerinin belirlenmesi ve hem göç ve yerleşme sürecinin anlaşılmasını hem de göçmenlerin mekânsal dağılımları ile kent kullanımlarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlara ulaşmak için 2017 yılında Erzurum Merkez Yakutiye, Palandöken ve Aziziye ilçelerinde ailesiyle birlikte ikamet eden 50 Suriyeli sığınmacı ile yüz yüze yapılan mülakat yönteminden elde edilen veriler, tanımlama istatistiklerinde kullanılmıştır. Araştırma sonuçları; 2017 yılı itibariyle örneklem olarak belirlenen sığınmacıların %78'inin Yakutiye, %16'sının Palandöken ve %6'sının Aziziye ilçelerinde ikamet ettiklerini ve ortalama ikamet sürelerinin 1,8 yıl olduğunu göstermiştir. En fazla ikamet edilen mahallerin Rabia Ana, Şükrüpaşa, Lalapaşa, Kazım Karabekir ve Yunus Emre mahalleleri olduğu belirlenmiş ve bu mekanlar için kiraların ucuz olması ve sosyokültürel entegrasyon en önemli argümanlardır. Diğer taraftan, Suriyeli sığınmacıların Erzurum'a gelme kararları üzerinde etkili olan faktörler; kendini güvende hissetme duygusu, halkın sığınmacılara karşı tutum ve tavırları ile sığınılan kentin sosyokültürel yapısının uygunluğudur. Sığınmacıların karşılaştıkları problemlerin başında ise işsizlik ve iklim şartlarına adaptasyon sorunları gelmektedir. Suriye'den Erzurum'a göç eden ve örneklem olarak belirlenen sığınmacıların %66'sının Halep ve %10'unun Şamdan geldiği tespit edilmiştir. Suriyeli sığınmacıların çocuk oranlarının fazla ve yaşlı nüfusun daha az olması, sosyokültürel entegrasyonu kolaylaştırıcı bir etki yaratabilir. Araştırma sonuçları aynı zamanda; ülkelerine dönmeyi düşünen Suriyeli sığınmacıların oranın %80 olduğunu ve bunların ülkelerinden ayrılmalarında güvenlik ihtiyacı, iç savaş tehditleri, evrensel insan hakları mahrumiyeti, DEAŞ tehdidi, rejim baskısından kaynaklandığını rapor etmiştir. Sığınmacıların savaşın sona ermesi şartıyla ülkelerine geri dönme sebepleri arasında vatan özlemi ve aile efradının Suriye'de olması gelmektedir. Diğer taraftan, Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri dönmek istememelerinin sebepleri arasında ise savaşın biteceğine inanmamaları, Türkiye'de sosyoekonomik durumun daha iyi olması ve geçmişte ilgili kaygılar yer almaktadır. Entegrasyon ve adaptasyon sürecinin başarılı geçmesi açısından yerel halk ile sığınmacılar arasında kurulacak olan yakın irtibat ve iletişimin çok kültürlülük ve kültürel zenginliğe katkısı olacağı düşünülmektedir.