Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUHAMMET GÖKHAN GÜRBULAK
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Özlem Korkut
Eş Danışman: Yasemin Kuşlu
Özet:
Bu çalışmanın amacı, bodur fasulye (Phaseolus vulgaris L. cv. Gina-AD) yetiştiriciliğinde farklı sulama seviyelerinde geri dönüştürülmüş atık su kullanılmasının bitki ve toprakta ağır metal birikimine etkisini araştırmaktır. Yöntem: Çalışma, Haziran – Eylül 2024 tarihleri arasında Atatürk Üniversitesi Bitkisel Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi sahasında gerçekleştirilmiştir. Su kaynağı olarak Erzurum Büyükşehir Belediyesi Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi (BAAT) çıkış suyu ve yeraltı suyu kullanılmıştır. Damla sulama yöntemiyle A sınıfı buharlaşma kabı okumalarının farklı düzeyleri (%100, %75, %50 ve %25) uygulanmıştır. Toprak ve fasulyeden alınan örneklerde Fe, Cd, Cu, Mn, Zn, Ni, Pb, Cr ve Hg element analizleri; ayrıca fasulyede Escherichia coli (E. coli) analizleri yapılmıştır. Bulgular: Yapılan analizlerde toprakta en düşük ve en yüksek Fe, Cd, Cu, Mn, Zn, Ni, Pb, Cr ve Hg miktarları sırasıyla 38,71-48,34, 0,001-0,034, 3,37-5,24, 7,94-10,10, 67,26-125,80, 0,68-1,44, 0,94-1,93 ve 0,70-1,57 mg.kg-1 olarak ölçülmüştür. Fasulyede en düşük ve en yüksek Fe, Cd, Cu, Mn ve Cr miktarları, sırasıyla, 132-351, 0,01-0,17, 1,00-11,50, 16,15-46,27 ve 0,01-1,19 mg.kg-1 olarak ölçülmüştür. Sulama düzeyi ve su kalitesinin fasulyede Zn, Ni ve Pb içeriklerine etkisi p≤0,05 düzeyinde önemsiz bulunmuştur. Hg ise hem toprakta hem de fasulyede tespit edilememiştir. Toprak ve fasulyede ölçülen ağır metal içeriklerinin, Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirtilen sınır değerlerin altında olduğu saptanmıştır. Fasulyede yapılan mikrobiyolojik analizlerde E. coli oluşumu gözlenmemiştir. Sonuç: BAAT çıkış suyunun kısa-süreli sulama amaçlı kullanılması durumunda toprak ve bitkilerde ağır metal birikiminin belirlenen sınır değerlerini aşmayacağı belirlenmiştir. Bu bulgu, BAAT çıkış suyunun damla sulama yöntemiyle fasulye yetiştiriciliğinde alternatif su kaynağı olarak kullanılabileceğini göstermektedir.