Özet

İktisadi davranışlar arasında en önemli davranışlardan birisi de tüketicilerin gelir-harcama davranışlarıdır. Bu nedenle iktisadin en çok ilgi odağı olan ve araştırılan konularından da birisi olmuştu. Bu tür araştırmalarda genellikle tüketicilerin gelirleriyle harcamaları arasındaki ilişkileri ve bu ilişkileri etkileyen diğer iktisadi faktörlerle beraber, sosyolojik ve psikolojik faktörler de belirlemeye çalışılır. Bu davranışsal incelemeler,  algıları, yaşam tarzları, zevk ve tercihleri, eğilimleri ve temsil gücü farklı olan, hanehalkları, yaşlılar, gençler, öğrenciler gibi farklı sosyal gruplar üzeride yapılmaktadır.     

Bu çalışma; Türkiye’de üniversite öğrencilerinin gelir, harcama, tasarruf ve borçlanma eğilimlerini ve bunları etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik bir çalışmadır. Bu amaçla; gelir-harcama ilişkileri öncelikle teorik boyutu ile değerlendirilmiş daha sonra 36 devlet ve vakıf üniversitesinde eğitimine devam eden 10.287 lisans öğrenciyle anket yapılarak ampirik olarak da ele alınmıştır. Anketlerden elde edilen veriler çeşitli demografik faktöre ve tasnif faktörüne göre istatistiksel ve ekonometrik analize tabi tutulmuştur. Bu çalışma ile üniversite öğrencileri üzerine yapılacak benzeri çalışmalara ışık tutabilecek nitelikte çeşitli bulgular elde edilmiş ve geniş bir veri seti oluşturulabilmiştir.

Analizler sonucunda öğrencilerin harcamalarının büyük oranda gelir düzeyinden etkilendiği belirlenmiştir. Ayrıca; öğrencilerin harcama kararlarında iktisadi faktörlerin dışında demografik, sosyolojik ve psikolojik pek çok faktörün de etkili olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin demografik özellikleri başta olmak üzere; üniversite ve fakülte farklılıkları, eğitim alanı (sosyal-fen bilimleri gibi) ve öğrenim türü (gündüz-gece öğrenimi), öğrenim gördüğü sınıf düzeyi, öğrencinin kaldığı yeri (yurt, ev vb.), öğrencinin ailesinin yaşadığı yerleşim birimi vb. gibi çeşitli tasnif değişkenleri, öğrencilerinin gelir-tüketim eğilimleri üzerinde etkili faktörlerdir ve bu faktörler öğrenci eğilimlerini anlamlı sayılabilecek düzeyde farklılaştırmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler: Gelir, Harcama, Tüketim Fonksiyonu, Üniversite Öğrencisi